Sáng sớm ở Thọ Long, màu xanh thẫm của những luống rau má còn đọng hơi sương. Trong khu xưởng nhỏ của Hợp tác xã cây trồng và vật nuôi Đồng Ngâu, tiếng máy sấy, máy nghiền hòa cùng tiếng trò chuyện rộn ràng của lao động địa phương. Ông Lê Viết Ngọc, người đàn ông quen nắng gió đồng ruộng, đang tỉ mỉ kiểm tra từng túi bột vừa hoàn thành. Ít ai biết rằng chính ông là người khởi xướng hành trình đưa rau má “bước ra khỏi bờ ruộng”.

Rau má là món quà của đất. Chỉ cần biết gìn giữ, nó hoàn toàn có thể trở thành thương hiệu mạnh của Thanh Hóa”, ông nói, giọng đầy tin tưởng.

Sinh ra trong một gia đình nông dân đông con, tuổi thơ của ông Ngọc là những ngày thiếu thốn. Ông nhớ rất rõ thời điểm khó khăn năm 1985, khi bữa cơm độn rau má trở thành ký ức không thể quên. “Khi ấy, rau má là cây cứu đói của cả làng” – ông kể, ánh mắt xa xăm.

Khi cuộc sống khấm khá hơn, ông thuê 3ha đất để trồng cây ăn trái và nuôi cá. Trong khu vườn ấy, rau má mọc len dưới tán cây, lan rộng thành những mảng xanh ngát. Ban đầu, ông chỉ cắt bán tươi với giá vài chục nghìn đồng mỗi ký. Nhưng càng làm, ông càng nhận ra giống rau má bản địa có vị thơm riêng, sợi lá nhỏ, đậm, khác hẳn nhiều vùng khác.

Năm 2019, ông Ngọc cùng vợ thành lập Hợp tác xã Đồng Ngâu, mạnh dạn vay vốn đầu tư máy móc, hệ thống sấy, nghiền, đóng gói, và xây dựng nhà xưởng đạt chuẩn an toàn thực phẩm. Điều đặc biệt là ông vẫn kiên định chọn giống rau má bản địa, trồng hoàn toàn tự nhiên: không thuốc hóa học, không phân bón vô cơ, chỉ dùng chế phẩm vi sinh và làm cỏ thủ công.

Trong khu xưởng được tiệt trùng bằng tia UV, quy trình sản xuất được khép kín từ khâu sơ chế đến khi đóng gói. Rau má sau khi rửa sạch được đưa vào hấp, sấy, rồi nghiền thành bột mịn, giữ nguyên hương vị tự nhiên. Nhờ sự đầu tư bài bản, sản phẩm mang thương hiệu Đồng Ngâu có màu xanh tươi, mùi thơm đặc trưng và đáp ứng tiêu chuẩn an toàn.

Trong khu xưởng được tiệt trùng bằng tia UV, quy trình sản xuất được khép kín từ khâu sơ chế đến khi đóng gói. Rau má sau khi rửa sạch được đưa vào hấp, sấy, rồi nghiền thành bột mịn, giữ nguyên hương vị tự nhiên.

Từ loài cây dân dã, hợp tác xã đã phát triển 5 sản phẩm: bột rau má nguyên vị, rau má đậu xanh, rau má hạt sen, rau má ngũ vị và trà rau má. Trong đó, bột rau má nguyên vị đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao; hai sản phẩm khác đang trong quá trình hoàn thiện hồ sơ để đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao. Doanh thu hằng năm của hợp tác xã ước đạt 5–6 tỷ đồng, mở ra hướng phát triển mới cho rau má xứ Thanh.

Ông Lê Chí Thế, Phó Chủ tịch UBND xã Thọ Long, đánh giá: “Mô hình của ông Ngọc đã tạo hiệu ứng lan tỏa cho người dân. Rau má dần trở thành cây trồng chủ lực, vừa phát triển kinh tế vừa gìn giữ giống bản địa.”

Trong văn phòng nhỏ, những gói bột rau má xanh mướt xếp ngay ngắn như lời khẳng định cho hành trình sáng tạo của người nông dân Thọ Long. Với ông Ngọc, mỗi gói bột không chỉ là sản phẩm thương mại mà còn là ký ức tuổi thơ, là tâm huyết của cả vùng quê. “Rau má là món quà của đất. Chỉ cần biết gìn giữ, nó hoàn toàn có thể trở thành thương hiệu mạnh của Thanh Hóa”, ông nói, giọng đầy tin tưởng.

Pù Luông – Nơi người thành thị tìm về giữa rừng tre và ruộng vàng

Nông nghiệp hàng hóa: Đòn bẩy nâng cao thu nhập cho nông dân

Hành trình rau má bản địa: Từ cây cứu đói đến OCOP bạc tỷ