4 tháng đầu năm 2020, không có doanh nghiệp nào thực hiện cổ phần hóa (CPH)

Hà Nội và TPHCM có số DN phải CPH chiếm 54% kế hoạch cả nước

Báo cáo Quốc hội về tình hình thực hiện các nghị quyết về chất vấn, liên quan đến công tác cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước, Bộ Tài chính cho biết, thực hiện các nghị quyết của Quốc hội: Nghị quyết số 25/2016/QH14 và Nghị quyết số 26/2016/QH14, trong giai đoạn năm 2016 - 2019, nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước (thông qua Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp) đã chuyển vào ngân sách nhà nước tổng số tiền là 205.000 tỷ đồng.

Trong đó, năm 2016 là 30.000 tỷ đồng; năm 2017 là 60.000 tỷ đồng; năm 2018 là 65.000 tỷ đồng và năm 2019 là 50.000 tỷ đồng. Như vậy, trong năm 2020, Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp (DN) còn phải chuyển về ngân sách tổng số tiền là 45.000 tỷ đồng.

Về công tác cổ phần hóa, lũy kế giai đoạn 2016 - tháng 3/2020, có 174 DN được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa với tổng giá trị DN là 443.126 tỷ đồng, trong đó giá trị vốn nhà nước là 206.748 tỷ đồng.

Tuy nhiên trong 174 DN đã cổ phần hóa chỉ có 36/128 DN cổ phần hóa thuộc danh mục cổ phần hóa theo công văn số 991/TTg-ĐMDN và Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, đạt 28% kế hoạch, số DN còn phải thực hiện cổ phần hóa theo kế hoạch tính đến hết năm 2020 là 92 DN.

Nhìn chung tiến độ cổ phần hóa các DN còn chậm, những đơn vị còn nhiều DN thuộc danh sách phải thực hiện cổ phần hóa trong năm 2020 là: TP. Hà Nội phải cổ phần hóa 13 DN (04 Tổng công ty), chiếm 14% kế hoạch; TP. Hồ Chí Minh cổ phần hóa 38 DN (11 Tổng công ty), chiếm 40% kế hoạch; Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại DN cổ phần hóa 06 DN (03 Tập đoàn, 03 Tổng công ty); Bộ Công Thương cổ phần hóa 04 DN (03 Tổng công ty); Bộ Xây dựng cổ phần hóa 02 Tổng công ty.

Về tình hình thoái vốn, lũy kế tổng số thoái vốn từ năm 2016 đến tháng 3/2020, Bộ Tài chính cho biết lũy kế tổng số thoái vốn là 25.166 tỷ đồng, thu về 171.844 tỷ đồng. Trong đó, thoái vốn nhà nước tại 96 đơn vị thuộc Quyết định số 1232/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ với giá trị 4.783 tỷ đồng, thu về 9.185 tỷ đồng. Cả nước đã thoái vốn 3.785 tỷ đồng, thu về 110.392 tỷ đồng (bao gồm khoản thoái 3.436 tỷ đồng, thu về 109.965 tỷ đồng tại Sabeco) tại các DN ngoài Quyết định số 1232/QĐ-TTg.

Các tập đoàn, tổng công ty nhà nước thực hiện thoái 16.597 tỷ đồng, thu về 52.266 tỷ đồng. Những đơn vị còn nhiều DN phải thực hiện thoái vốn theo Quyết định số 1232/QĐ-TTg với giá trị lớn bao gồm: Bộ Công thương, Bộ Xây dựng (còn phải thoái vốn tại 8/11 tổng công ty cổ phần); TP. Hà Nội (còn phải thoái vốn tại 31/34 doanh nghiệp).

Nhiều vướng mắc

Theo ông Đặng Quyết Tiến, Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính), mặc dù đã được nhắc nhở, đôn đốc nhưng tiến độ CPH các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) tiếp tục chậm, không đạt được kế hoạch đề ra. Việc chậm CPH còn do những DN lớn, nhiều tài sản như Ngân hàng Nông nghiệp - Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank), TĐ Công nghiệp than - Khoáng sản Việt Nam (TKV), nên việc CPH không thể nhanh như các DN nhỏ, do phải mất rất nhiều thời gian để xử lý đất đai, kiểm đếm tài sản.

Nguyên nhân chậm trễ CPH các DNNN chính là hướng dẫn về quyền đại diện sở hữu vốn nhà nước tại các DN

Đặc biệt, vấn đề xác lập hồ sơ pháp lý đất đai do UBND địa phương thực hiện chậm, kéo dài thời gian hơn so với quy định, dẫn đến các DN phải điều chỉnh tiến độ CPH.

Giải thích về nguyên nhân chậm trễ CPH các DNNN trên địa bàn, ông Nguyễn Thanh Liêm, Phó Chủ tịch UBND TPHCM, cho rằng vướng mắc của TP chính là hướng dẫn về quyền đại diện sở hữu vốn nhà nước tại các DN.

Tương tự, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Văn Sửu, cho biết có rất nhiều văn bản, nghị định hướng dẫn CPH nhưng chỉ hướng dẫn cho phần đất của nông lâm trường. Trong khi đó, Hà Nội là đô thị, đụng đến chỗ nào cũng là đất vàng, dễ bị dư luận lên án. Vì thế, khi thực hiện CPH chính quyền TP sẽ cùng DN trên địa bàn đưa ra phương án, công khai, minh bạch mới giải quyết được.

Tại cuộc họp báo tổng kết kết quả tái cơ cấu, CPH DNNN năm 2019, đại diện Bộ Tài chính thừa nhận bên cạnh một số nguyên nhân khách quan, nguyên nhân chủ quan là một số bộ, ngành, địa phương và bản thân DNNN chưa thực sự nghiêm túc triển khai kế hoạch CPH, thoái vốn, cơ cấu lại DNNN theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và chấp hành chế độ báo cáo.

Vai trò, nhận thức, trách nhiệm của người đứng đầu DN chưa cao, chưa quyết liệt trong việc đổi mới hoạt động của DN, công khai minh bạch, đúng quy định pháp luật, đảm bảo nguyên tắc thị trường, chống lợi ích nhóm trong CPH và thoái vốn nhà nước.

Ngoài ra, quá trình CPH DNNN cần có nhiều thời gian để xử lý vướng mắc về tài chính, đất đai, lao động trong giai đoạn trước CPH, đã kéo dài thời gian thực hiện CPH. Do vậy, các DNNN thuộc diện CPH khẩn trương rà soát toàn bộ quỹ đất đang quản lý, sử dụng để lập phương án sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất đai. Từ đó trình UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có ý kiến về phương án và giá đất, để cấp có thẩm quyền phê duyệt trước khi tổ chức xác định giá trị DN CPH theo đúng quy định.

Hồng Nga