Khoảng 100 tấn quả tươi đã hư hỏng sau hơn 20 ngày chờ đợi trong kho lạnh vì không có đơn vị nào đứng ra ký giấy chứng nhận. Ảnh minh họa

Sản phẩm chất lượng cao "mắc kẹt" vì một chữ ký

Từ đầu tháng 7, bức tranh xuất khẩu nông sản Việt Nam sang EU bỗng xuất hiện những mảng màu xám xịt. Không phải vì sản phẩm không đạt chuẩn, mà vì thiếu một giấy tờ quan trọng theo quy định mới của thị trường này. Hàng loạt lô hàng từ thanh long, ớt, đậu bắp đến hồ tiêu... đột ngột bị đình trệ, đẩy doanh nghiệp vào thế khó.

TPO đưa tin, tại Bình Thuận, "thủ phủ" thanh long, không khí lo lắng bao trùm. Ông Huỳnh Cảnh, Chủ tịch Hiệp hội Thanh Long tỉnh, chua xót cho biết khoảng 100 tấn quả tươi đã hư hỏng sau hơn 20 ngày chờ đợi trong kho lạnh. "Nguyên nhân là không có cơ quan Nhà nước nào ký giấy chứng nhận an toàn thực phẩm đối với thực vật xuất khẩu," ông Cảnh nhấn mạnh. Tình trạng này không chỉ gây thiệt hại trước mắt mà còn đe dọa cả chuỗi cung ứng, khi doanh nghiệp không dám thu mua và nông dân lo ngại sản xuất. Đáng báo động hơn, các nhà nhập khẩu EU – thị trường tiêu thụ sản phẩm giá trị cao – đã lên tiếng cảnh báo về việc tìm kiếm nhà cung cấp khác nếu Việt Nam không đảm bảo tiến độ.

Câu chuyện không chỉ của riêng ngành thanh long. Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam (VPSA) cũng phát đi tín hiệu báo động. Ước tính, khoảng 250 tấn hàng gia vị trị giá gần 2,4 triệu USD đang bị đình trệ vì vướng mắc tương tự. "Nếu chậm trễ hơn nữa, hậu quả tài chính sẽ rất nghiêm trọng," đại diện VPSA cảnh báo. Rõ ràng, uy tín của nông sản Việt đang bị ảnh hưởng bởi một rào cản chưa từng có tiền lệ.

Nút thắt cơ chế và nỗ lực gỡ rối từ các cơ quan

Ước tính, khoảng 250 tấn hàng gia vị trị giá gần 2,4 triệu USD đang bị đình trệ vì vướng mắc tương tự.

Vấn đề cốt lõi nằm ở "khoảng trống" trong quy trình hành chính. Khi EU thay đổi quy định, phía Việt Nam lại chưa có sự điều chỉnh tương ứng về việc phân cấp, ủy quyền cho một đơn vị cụ thể đứng ra cấp loại giấy chứng nhận mới này. Sự lúng túng không chỉ đến từ doanh nghiệp mà còn từ chính các cơ quan quản lý địa phương. Ngày 14/7, Sở An toàn thực phẩm TP.HCM đã phải gửi công văn khẩn đến Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) để xin hướng dẫn cụ thể về căn cứ pháp lý, ngôn ngữ ghi nhãn và các thành phần hồ sơ.

Trước tình hình cấp bách, các hiệp hội ngành hàng đã đồng loạt gửi văn bản kiến nghị lên các cấp có thẩm quyền. VPSA đề nghị Bộ NN&MT nhanh chóng có giải pháp tháo gỡ, đồng thời sửa đổi các quy định về phân cấp, phân quyền cho phù hợp với yêu cầu của nước nhập khẩu và tổ chức các khóa đào tạo để quy trình diễn ra thông suốt.

Về phía cơ quan quản lý nhà nước, Bộ NN&MT đã chỉ đạo các đơn vị liên quan, đặc biệt là Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, vào cuộc. Cục cho biết đã ban hành công văn hướng dẫn và sẵn sàng phối hợp trực tuyến để xử lý các đơn hàng tồn đọng. Tuy nhiên, vướng mắc lớn nhất là hướng dẫn hiện hành chỉ áp dụng trong nước, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu từ phía EU.

Hiện tại, Cục đang khẩn trương lấy ý kiến để đề xuất sửa đổi thủ tục hành chính cho phù hợp với thông lệ quốc tế, dự kiến hoàn tất trong ngày 22/7. Đồng thời, một công văn cũng đã được gửi sang EU đề nghị cho phép sử dụng mẫu giấy chứng nhận hiện tại trong thời gian chờ đợi, nhưng vẫn chưa nhận được phản hồi. Hàng trăm doanh nghiệp và người nông dân vẫn đang nín thở chờ đợi một quyết sách để "giải cứu" nông sản và giữ vững thị trường.

Doanh nghiệp rau quả sắp được tháo gỡ vướng mắc xuất khẩu sang châu Âu

Đến lượt hồ tiêu, quế, hồi ‘kẹt’ đường xuất khẩu sang châu Âu