Người dân Miền Tây đang hứng chịu hạn mặn nhất lịch sử

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, xâm nhập mặn đã ảnh hưởng đến sản xuất và dân sinh từ tháng 12/2019 và lien tục tăng cao cho đến nay, hiện đã ảnh hưởng đến 10/13 tỉnh ở Đồng bằng sông Cửu Long. Trong đó, 5 tỉnh là Bến Tre, Tiền Giang, Kiên Giang, Cà Mau và Long An đã phải ban bố tình trạng khẩn cấp thiên tai để tìm giải pháp ứng phó.

Những ngày này, ở hầu hết các cánh đồng lúa vụ 3, mọi người đều thấy một màu xám từ những vạt lúa cháy nắng, khô khốc, ruộng đồng nứt nẻ. Nhiều địa phương trước đó có đưa ra khuyến cáo không xuống giống vụ 3, tuy nhiên theo người dân, nếu không xuống giống vụ 3 thì họ không biết làm gì nên sạ cầu may.

Ở miền Tây nhiều nơi đang gặp cảnh đồng ruộng nứt nẻ, lúa trồng không có nước tưới

Tại Sóc Trăng, xâm nhập mặn đã làm khoảng 1.000 ha lúa đông xuân của huyện Trần Đề bị ảnh hưởng năng suất và trên 1.500ha lúa vụ 3 của huyện Long Phú bị thiệt hại.

Tại Bến Tre, dự kiến hơn 5.000 ha lúa vụ 3 cũng sẽ bị mất trắng. Còn ở Tiền Giang, ngay trong vùng ngọt hóa, cây lúa cũng đang điêu đứng vì không có nước ngọt, nguy cơ giảm năng suất rất cao...

Không chỉ cây lúa, tại Bến Tre, khoảng 20.000 ha cây ăn trái được đặt trong tình huống "báo động đỏ" khi nguồn nước tưới bị thiếu hụt. Đến đầu tháng 3, đã có nhiều vườn sầu riêng bị chết nhánh, khô lá, rụng trái do lâu ngày không được tưới.

Tương tự, tại vùng chuyên canh cây sầu riêng thuộc huyện Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang, nhiều diện tích cây sầu riêng đã bị khô héo, rụng trái...

Không chỉ giống cây trồng bị ảnh hưởng, hạn mặn còn đe dọa ngành nuôi cá tra của người dân. Tình hình xâm nhập mặn tại nhiều nới đã làm cho môi trường nước không thể đảm bảo cho việc cá nuôi vụ mới, nước mặn làm cá bị chết hoặc chậm lớn dẫn đến không hiệu quả. Nan giải hơn cả chính là nguồn nước sinh hoạt của người dân khan hiếm đến mức không có để sử dụng. Trong khi nước máy đã bị nhiễm mặn 4-5‰, không thể tắm giặt thì người dân bắt buộc phải đi mua nước ngọt từ nơi khác chở về với giá cắt cổ, có nơi lên đến 300.000 đồng/m3, dù giá nước máy chỉ khoảng 8.000 đồng/m3.

Vì sao hạn mặn ở miền Tây năm nay gay gắt

Năm 2016 trước đó tình trạng ngập mặn kỷ lục, 100 năm mới có 1 lần thì năm nay hạn mặn đã phá vỡ mọi kỷ lục trước đó. Trên khắp vùng Đồng bằng sông Cửu Long hiện tại tình trạng nứt nẻ, cây trồng đặc biệt là cây lúa trở nên khô héo, cuộc sống của người dân cũng bị dán đoạn vì thì thiếu nước sạch sinh hoạt.

Lý giải nguyên nhân vì sao những tỉnh miền Tây phải chịu tình trạng hạn mặn này có thể thấy đến từ những nguyên nhân:

Thứ nhất, việc lượng mưa trên toàn sông Mê Kông rất ít vì chịu sự ảnh hửng của hiện tượng El Nino. Lượng mưa thấp kỷ lục này khiến cho nước đổ về hạ nguồn không nhiều.

Thứ hai, việc các đập thủy điện dọc lưu vực sông Mê Kông phải tích nước cho đến khi đầy mới xả để phát điện. Điều này dẫn đến lượng nước đổ về hạ nguồn rất ít, khiến cho tình trạng ngập mặn diễn ra trầm trọng hơn. Hiện tại, dọc lưu vực sông Mê Kông có hàng chục đập thủy điện khác nhau thuộc địa phận các quốc gia có dòng sông này chảy qua. Chính sự xuất hiện ngày càng nhiều của các đập thủy điện này đã khiến cho lưu lượng dòng chính giảm đi đáng kể.

Thứ ba, theo ý kiến của chuyên gia thì hạn mặn ở miền Tây còn xuất phát từ nguyên nhân do nước biển dâng lấn sâu vào hạ lưu các con sông và đất liền.

Thứ tư, do hệ thống ở Đồng bằng sông Cửu Long bị xáo trộn, thay đổi nhiều cụ thể như việc đắp đê bao ngăn lũ làm mùa mưa nước không thể hấp thu vào đồng ruộng.

Những giải pháp “cứu cánh” Miền Tây trước hạn mặn khốc liệt

Nhiều đơn vị đã hỗ trợ các chuyến tàu vận chuyển nước ngọt và thùng trữ nước cho người dân

Tình huống khẩn cấp khiến cho các tỉnh trong vùng như là Bến Tre, Tiền Giang, Kiên Giang, Cà Mau, Long An,..đã phải ban bố tình trạng khẩn cấp thiên tai để tìm giải pháp ứng phó. Bên cạnh đó kể từ giữa năm ngoái Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã sớm có chỉ thị triển khai các giải pháp cấp bách phòng chống hạn, mặn và yêu cầu các địa phương cùng người dân chủ động, tích cực phòng, tránh.

Một giải pháp trước đó chính cũng vào cuối năm ngoái trong rất nhiều diễn đàn, hội nghị, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã liên tục đưa ra các giải pháp khuyến cáo tới chính quyền và nông dân như tổ chức vụ đông xuân sớm, sử dụng giống ngắn ngày, đưa vào vận hành hàng loạt công trình thủy lợi, điều tiết ngăn mặn,… nhờ vậy mà có tới 93% diện tích lúa đông xuân của vùng đã tránh được hạn, né được mặn thành công, chỉ khoảng 39.000ha lúa bị thiệt hại.

Tiếp đó là gia cố cống đập, đê bao ngăn mặn, trữ nước ngọt,…đặc biệt là ngăn chặn thất thoát nước. Lục bình, bèo, cỏ dại trong mương vườn sẽ làm gia tăng lượng nước bị mất, cần phải được làm sạch. cùng đó là phủ nylon hay màng phủ nông nghiệp lên mặt nước để giảm bốc hơi.

Ngoài ra, biện pháp cấp bách cần làm ngay lúc này là chính quyền địa phương phải tập trung cấp nước uống, sinh hoạt cho người dân, không để dân thiếu nước sử dụng, khuyến cáo người dân tranh thủ tối đa diễn biến con nước lớn, nước ròng để tích trữ nước cứu ruộng vườn. Bên cạnh đó, người dân cần phải thực hiện nghiêm túc khuyến cáo của địa phương về thời điểm xuống giống vụ hè thu để cây lúa được phát triển tốt nhất.

Lê Thoa (Theo HHTH)