Tình hình kiểm nghiệm sầu riêng về cơ bản đã trở lại bình thường.

Gián đoạn kiểm nghiệm và nỗ lực khai thông tức thời

Theo ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp - Môi trường), năng lực kiểm nghiệm sầu riêng xuất khẩu của Việt Nam về lý thuyết là hoàn toàn đủ đáp ứng. Cả nước hiện có 24 phòng kiểm nghiệm được Tổng cục Hải quan Trung Quốc công nhận, với tổng công suất lý thuyết đạt khoảng 3.200 mẫu mỗi ngày, đủ để phục vụ nhu cầu thực tế của doanh nghiệp.

Tuy nhiên, sự cố đã xảy ra vào trung tuần tháng 10 khi một số phòng kiểm nghiệm đột ngột phải tạm ngừng hoạt động. Lý do được đưa ra là để bảo trì, sửa chữa thiết bị hỏng hóc hoặc đang trong quá trình chờ được đánh giá lại.

Hệ quả trực tiếp là các doanh nghiệp không thể hoàn tất thủ tục phân tích các chỉ tiêu Cadimi và vàng O – đây là những điều kiện bắt buộc để được cấp chứng nhận xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Tình trạng này đã gây ra ùn tắc nghiêm trọng cho hoạt động xuất khẩu sầu riêng, đặc biệt là tại Tây Nguyên, trong đó có Đắk Lắk, vùng trồng lớn nhất cả nước đang vào vụ thu hoạch rộ.

Lý giải sâu hơn về nguyên nhân, ông Đạt cho biết do sầu riêng Tây Nguyên vào vụ, nhu cầu kiểm nghiệm tăng đột biến. Các máy xét nghiệm phải chạy hết công suất trong thời gian dài, dẫn đến tình trạng quá tải và hư hỏng. Một số phòng kiểm nghiệm buộc phải tạm dừng để thay thế thiết bị hoặc phải chờ thuê máy xét nghiệm mới.

Một vướng mắc khác mang tính thủ tục cũng được chỉ ra. Trước đây, việc cấp đăng ký lại cho các phòng thử nghiệm hết hạn thuộc thẩm quyền của Cục Chất lượng - Chế biến và Phát triển thị trường. Tuy nhiên, từ ngày 1 tháng 7, nhiệm vụ này đã được phân cấp cho các địa phương thực hiện. Trong quá trình chuyển giao, các địa phương đã gặp một số khó khăn và trục trặc nhất định nên chưa thể triển khai thông suốt việc công nhận lại.

Ngay sau khi sự việc xảy ra, lãnh đạo Bộ Nông nghiệp - Môi trường đã vào cuộc chỉ đạo quyết liệt. Đến nay, tình hình kiểm nghiệm sầu riêng về cơ bản đã trở lại bình thường. Tại các cửa khẩu chính, hoạt động xuất khẩu diễn ra thông suốt. Cụ thể, cửa khẩu Lạng Sơn thông quan khoảng 200 - 250 xe/ngày, Lào Cai khoảng 100 - 150 xe và Móng Cái khoảng 50 xe, đưa tổng lưu lượng thông quan lên mức 300 - 400 xe hàng mỗi ngày.

Bộ Nông nghiệp - Môi trường cũng đã giao Cục Chất lượng - Chế biến và Phát triển thị trường rà soát lại toàn bộ năng lực của các phòng thí nghiệm, đồng thời phối hợp với Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cử chuyên gia hỗ trợ kỹ thuật cho các địa phương. Yêu cầu đặt ra là huy động tối đa các đơn vị đủ điều kiện pháp lý để nhanh chóng xử lý lượng mẫu tồn đọng, bảo đảm xuất khẩu thông suốt, bảo vệ thành quả sản xuất cho khoảng 150.000ha sầu riêng với sản lượng dự kiến trên 1,5 triệu tấn trong năm nay.

Giải pháp lâu dài và yêu cầu làm rõ trách nhiệm

Bên cạnh các giải pháp tình thế, Bộ Nông nghiệp - Môi trường đang tập trung vào các chiến lược căn cơ hơn. Ông Hoàng Trung, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp - Môi trường, cho biết Bộ đang tiếp tục làm việc với Tổng cục Hải quan Trung Quốc để nhanh chóng phê duyệt và công nhận thêm các phòng thử nghiệm mới, qua đó nâng cao tổng năng lực kiểm nghiệm quốc gia.

Về lâu dài, ông Trung nhấn mạnh giải pháp căn cơ nhất chính là đảm bảo tính chính xác và trung thực tại chính các phòng thử nghiệm. Song song đó, Bộ Nông nghiệp - Môi trường đặt ra nhiệm vụ trọng tâm là phải ngăn chặn dư lượng Cadimi và vàng O ngay "từ gốc", tức là từ khâu sản xuất, trồng trọt, để tạo thuận lợi và giữ vững uy tín cho thương hiệu sầu riêng Việt Nam.

Hiện tại, Bộ Nông nghiệp - Môi trường đang phối hợp chặt chẽ với cơ quan công an để thực hiện truy xuất nguồn gốc chất vàng O đang được sử dụng trước khi xuất khẩu. "Bộ cũng đã hoàn thiện báo cáo kỹ thuật chi tiết, từ việc xác định nguyên nhân, đề xuất biện pháp khắc phục và các biện pháp quản lý chất vàng O, Cadimi để gửi phía Trung Quốc. Mục tiêu là để phía bạn đánh giá, xem xét bãi miễn hai biện pháp bổ sung, tức là bỏ yêu cầu xét nghiệm hai chất này," ông Trung thông tin thêm.

Liên quan đến sự cố gián đoạn vừa qua, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà đã có văn bản yêu cầu Bộ Nông nghiệp - Môi trường chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan khẩn trương kiểm tra. Chỉ đạo nhấn mạnh việc phải xác định rõ nguyên nhân và làm rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân đã để xảy ra gián đoạn hoạt động kiểm nghiệm, gây ảnh hưởng đến tiến độ xuất khẩu sầu riêng.

Phó thủ tướng cũng yêu cầu Bộ tăng cường công tác quản lý, giám sát hoạt động của các phòng kiểm nghiệm, đồng thời rà soát, hoàn thiện các quy định pháp luật và thủ tục hành chính liên quan. Bộ Nông nghiệp - Môi trường được giao nhiệm vụ phối hợp với các cơ quan, địa phương đẩy nhanh tiến độ phê duyệt, gia hạn hoặc cấp phép mới cho các phòng thí nghiệm, bảo đảm đáp ứng yêu cầu kỹ thuật, môi trường và các tiêu chuẩn quốc tế. Phó thủ tướng yêu cầu Bộ theo dõi, giám sát việc xử lý và báo cáo kết quả trước ngày 7 tháng 11.

Gần 2.000 container sầu riêng ùn ứ, Hiệp hội Đắk Lắk kiến nghị khẩn gỡ khó

Cục Trồng trọt lên tiếng về vụ sầu riêng ùn ứ: Sẽ huy động tối đa năng lực kiểm nghiệm