Philippines đề xuất kéo dài lệnh tạm dừng nhập khẩu gạo tới tháng 4/2026
Chính phủ Philippines vừa đề xuất kéo dài lệnh tạm dừng nhập khẩu gạo nhằm bảo vệ giá lúa trong nước. Quyết định này tác động trực tiếp đến nguồn cung nội địa, đồng thời đặt ra thách thức lớn trong việc cân bằng giữa ổn định thị trường và duy trì quan hệ thương mại quốc tế.
 |
| Bộ Nông nghiệp Philippines hiện đề xuất gia hạn thêm thời gian, đồng thời cho phép nhập khẩu khoảng 300.000 tấn gạo trong tháng 1/2026 trước khi tái áp dụng lệnh cấm. |
Giá lúa giảm gây áp lực lên nông dân
Chính phủ Philippines, thông qua Bộ Nông nghiệp, vừa công bố đề xuất kéo dài lệnh tạm dừng nhập khẩu gạo đến tháng 4/2026, nhằm hỗ trợ giá lúa nội địa trong vụ thu hoạch sắp tới. Trước đó, Tổng thống Marcos Ferdinand R. Marcos, Jr. đã ra lệnh tạm ngừng nhập khẩu gạo trong 60 ngày, bắt đầu từ ngày 1/9/2025, áp dụng cho gạo xay xát thường và gạo xay xát kỹ, với thời hạn ban đầu dự kiến kết thúc vào ngày 2/11. Bộ Nông nghiệp hiện đề xuất gia hạn thêm thời gian, đồng thời cho phép nhập khẩu khoảng 300.000 tấn gạo trong tháng 1/2026 trước khi tái áp dụng lệnh cấm, nhằm đảm bảo nguồn cung trong giai đoạn chuyển tiếp trước vụ thu hoạch.
Bộ trưởng Nông nghiệp Francisco P. Tiu Laurel, Jr. nhấn mạnh việc nhập khẩu tạm thời vào tháng Giêng là cần thiết để duy trì an toàn nguồn cung. Lượng gạo nhập khẩu đã dừng từ tháng 9 dự kiến sẽ cạn kiệt vào cuối tháng 11, buộc chính phủ phải sử dụng dự trữ nội địa trong tháng 12. Dù có lệnh tạm dừng, giá lúa tại ruộng trong tháng 8 vẫn giảm 27,8%, xuống còn 17,11 peso/kg so với 23,71 peso/kg cùng kỳ năm ngoái. Sự sụt giảm này tạo áp lực mạnh lên nông dân, đặc biệt khi Philippines đã nhập 3,5 triệu tấn gạo tính đến cuối tháng 9, vượt mục tiêu năm nay 800.000 tấn, cho thấy dư cung đang lớn.
Ông Tiu Laurel nhấn mạnh, việc tự do hóa thị trường gạo năm 2019, thay hạn ngạch nhập khẩu bằng thuế quan, khiến chính phủ khó kiểm soát lượng gạo dự trữ và nhập khẩu. Hậu quả là nguồn cung dư thừa, giá lúa giảm sâu, ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập nông dân và đòi hỏi phải điều chỉnh chính sách cân bằng giữa nhập khẩu và sản xuất nội địa. Giá lúa giảm mạnh còn tiềm ẩn nguy cơ làm nông dân thiếu động lực sản xuất trong những vụ tiếp theo, ảnh hưởng lâu dài đến chuỗi cung ứng nội địa. Nhiều chuyên gia cho rằng nếu không điều chỉnh hợp lý, việc dư thừa nguồn cung có thể dẫn đến tình trạng giá sàn thấp hơn mức chi phí sản xuất, gây thiệt hại trực tiếp cho người nông dân.
Điều chỉnh nhập khẩu để bình ổn thị trường
Để giải quyết tình trạng dư cung và giá giảm, Bộ Nông nghiệp Philippines đề xuất điều chỉnh lượng gạo nhập khẩu, đồng thời ưu tiên sử dụng gạo nội địa. Tổng thống Marcos đã cắt giảm thuế nhập khẩu từ 35% xuống còn 15% áp dụng đến năm 2028, nhưng các nhà hoạch định chính sách đang cân nhắc tăng thuế trở lại nhằm bình ổn giá, bảo vệ lợi ích nông dân và đảm bảo an ninh lương thực. Quyết định gia hạn lệnh cấm nhập khẩu đến cuối năm cũng giúp chính phủ có thêm thời gian xác định mức thuế phù hợp và tránh các cú sốc tiềm ẩn trên thị trường, đồng thời giảm áp lực dư cung và ổn định giá lúa cho người trồng.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp Christopher V. Morales cho biết, dự kiến Philippines sẽ có khoảng 3,24–4,06 triệu tấn gạo vào cuối năm 2025, đủ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng nội địa khoảng 85–106 ngày. Tuy nhiên, các cơn bão gần đây đe dọa sản lượng, đặt ra thách thức lớn trong việc duy trì ổn định nguồn cung. Cựu Thứ trưởng Nông nghiệp Fermin D. Adriano cảnh báo, lệnh tạm dừng nhập khẩu có thể làm căng thẳng quan hệ thương mại với các nhà cung cấp chính, trong đó Việt Nam chiếm gần 90% lượng gạo nhập khẩu của Philippines. Hạn chế nhập khẩu từ thị trường truyền thống này khiến các nhà xuất khẩu phải tìm thị trường thay thế, đồng thời tiềm ẩn rủi ro dài hạn cho chiến lược đảm bảo nguồn cung ổn định.
Giáo sư kinh tế nông nghiệp Roy S. Kempis nhận định, nếu điều kiện thời tiết bất lợi kết hợp với hạn chế nhập khẩu, việc gia hạn lệnh cấm có thể gây khó khăn cho người tiêu dùng và nông dân. Do đó, cân bằng giữa hỗ trợ nông dân, điều tiết nhập khẩu và duy trì quan hệ thương mại quốc tế là bài toán quan trọng. Quyết định này vừa bảo vệ giá lúa, vừa duy trì nguồn cung liên tục trong nước, đồng thời giảm rủi ro cho thị trường toàn cầu, giúp Philippines kiểm soát tốt hơn tác động từ biến động giá và thiên tai, đồng thời ổn định thị trường nội địa một cách bền vững.
