Chuyển dịch cơ cấu nông - lâm nghiệp tạo nền tảng phát triển bền vững

Là một địa phương mang trong mình thế mạnh đặc trưng về nông - lâm nghiệp của tỉnh Thái Nguyên, xã Bạch Thông đã và đang xác định nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn hiện nay là thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng sản xuất hàng hóa tập trung. Thay vì sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, địa phương đang hướng tới việc quy hoạch bài bản để tạo ra giá trị kinh tế lớn hơn trên cùng một đơn vị diện tích đất canh tác.

Hiện nay, toàn xã Bạch Thông đang sở hữu quỹ đất sản xuất nông nghiệp lên tới trên 2.800 ha. Trong số đó, diện tích trồng lúa chiếm khoảng 1.200 ha. Nhờ áp dụng các tiến bộ kỹ thuật vào canh tác, năng suất lúa trung bình của xã đã đạt mức 48 tạ/ha, đảm bảo an ninh lương thực tại chỗ. Tuy nhiên, điểm nhấn ấn tượng nhất trong bức tranh kinh tế của xã chính là sự tăng trưởng vượt bậc về giá trị. Tổng giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp của xã hiện đã chạm mốc 125 tỷ đồng, ghi nhận mức tăng gấp 1,2 lần so với thời điểm năm 2020. Những con số biết nói này là minh chứng rõ nét nhất phản ánh hiệu quả từ cách làm mới của địa phương trong khâu tổ chức sản xuất và mạnh dạn ứng dụng khoa học kỹ thuật.

Không dừng lại ở cây lúa, lãnh đạo xã Bạch Thông đã chủ động định hướng người dân mở rộng nhiều mô hình trồng trọt các loại cây có giá trị kinh tế cao. Hàng loạt các loại cây ăn quả chủ lực như cam, quýt, ổi, bưởi và hồng không hạt đã được đưa vào trồng thử nghiệm và nhân rộng. Rất nhiều hộ dân trên địa bàn đã mạnh dạn chuyển đổi những diện tích đất lúa kém hiệu quả sang trồng cây ăn quả, từ đó tạo ra nguồn thu nhập ổn định và cao hơn hẳn so với trước đây. Đặc biệt, các chương trình trồng và chăm sóc cây có múi tại địa phương đang được thực hiện nghiêm ngặt theo tiêu chuẩn VietGAP. Điều này không chỉ giúp nâng cao chất lượng nông sản, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm mà còn là tiền đề quan trọng để hình thành các vùng sản xuất tập trung, gắn kết chặt chẽ với định hướng phát triển du lịch nông nghiệp trải nghiệm trong tương lai.

Một ví dụ điển hình cho tư duy đổi mới này là hộ gia đình ông Lý Tiến Lợi tại thôn Nà Pán. Ông Lợi được biết đến là một trong những hộ nông dân tiêu biểu, tiên phong trong việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Với quỹ đất hơn 2 ha chuyên canh cam và quýt, nhờ chăm sóc đúng kỹ thuật, mỗi năm gia đình ông thu về lợi nhuận trên 150 triệu đồng.

Chia sẻ về quá trình chuyển đổi này, ông Lý Tiến Lợi phấn khởi cho biết: \"Trước đây gia đình tôi làm lúa thì thu nhập chỉ đủ ăn, cuộc sống còn nhiều khó khăn. Nhưng từ khi chuyển sang trồng cây ăn quả, thu nhập đã cao hơn nhiều, đời sống được cải thiện rõ rệt. Tôi mong muốn thời gian tới, chính quyền xã sẽ tiếp tục có những chính sách hỗ trợ người dân sâu hơn về kỹ thuật canh tác cũng như đẩy mạnh liên kết tiêu thụ, giúp bà con giữ vững và phát triển các sản phẩm OCOP của địa phương\".

Bên cạnh trồng trọt, lĩnh vực chăn nuôi tại Bạch Thông cũng được chú trọng phát triển theo hướng an toàn sinh học. Địa phương kiểm soát chặt chẽ dịch bệnh, giảm thiểu tối đa ô nhiễm môi trường trong khu dân cư. Các hộ chăn nuôi duy trì ổn định tổng đàn gia súc, gia cầm, đồng thời mở rộng diện tích mặt nước phục vụ cho nuôi trồng thủy sản. Những nỗ lực này đã góp phần đáng kể vào việc nâng cao tổng giá trị sản xuất của toàn ngành nông nghiệp xã nhà.

Đặc biệt, với lợi thế là xã có diện tích rừng lớn, Bạch Thông xác định kinh tế lâm nghiệp là một mũi nhọn. Công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng luôn được đặt lên hàng đầu. Tính đến nay, xã đã có hơn 967 ha rừng trồng, góp phần nâng tỷ lệ độ che phủ rừng lên trên 75%. Tận dụng nguồn nguyên liệu tại chỗ dồi dào này, trên địa bàn xã đã hình thành 12 xưởng chế biến gỗ. Sự ra đời của các xưởng này không chỉ giải quyết bài toán việc làm cho lao động địa phương mà còn tạo ra chuỗi giá trị gia tăng từ nguồn nguyên liệu rừng trồng, tránh tình trạng xuất bán gỗ thô giá rẻ.

Đáng chú ý hơn cả là mô hình kinh tế dưới tán rừng đang được người dân và các Hợp tác xã (HTX) khai thác rất hiệu quả. Các loại cây dược liệu quý như khôi nhung tía và đặc biệt là chè hoa vàng đang được phát triển với diện tích khoảng 5,5 ha. Đây là những mô hình mang lại hiệu quả kinh tế rất cao, lại hoàn toàn phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu của vùng đất này.

Chị Hoàng Thị Lan, một người dân tại thôn Bản Mún đang trực tiếp canh tác mô hình này chia sẻ: \"Việc trồng chè hoa vàng dưới tán rừng có rất nhiều ưu điểm: cây ít bị sâu bệnh, công chăm sóc không quá vất vả như các loại cây khác mà giá bán lại rất ổn định trên thị trường. Thực tế đã có những hộ dân thu về gần 100 triệu đồng mỗi vụ nhờ loài cây dược liệu này\".

Hợp tác xã phát triển mạnh, trở thành \"bệ phóng\" nâng cao giá trị sản phẩm OCOP

Trong chiến lược phát triển nông thôn của xã Bạch Thông, việc phát triển kinh tế tập thể được coi là trụ cột quan trọng bậc nhất. Hiện tại, trên địa bàn xã đang có 12 HTX hoạt động sôi nổi trong đa dạng các lĩnh vực từ trồng trọt, chế biến nông sản cho đến các dịch vụ nông nghiệp. Các HTX này không hoạt động rời rạc mà đang dần trở thành những \"hạt nhân\" nòng cốt trong việc liên kết sản xuất, quy tụ nông dân để tạo ra các vùng nguyên liệu ổn định quy mô lớn, từ đó nâng cao thu nhập cho các thành viên và người dân trong vùng.

Những năm gần đây, xu hướng hoạt động của các HTX tại Bạch Thông đã có sự chuyển biến tích cực. Nhiều đơn vị đã chuyển hướng mạnh mẽ sang mô hình sản xuất an toàn, tích cực ứng dụng công nghệ cao vào quy trình canh tác và chế biến. Không chỉ dừng lại ở chất lượng bên trong, các HTX còn mạnh dạn đầu tư cho thiết kế bao bì, nhãn mác chuyên nghiệp để xây dựng thương hiệu bài bản. Song song với đó, chính quyền xã cũng liên tục khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thành lập các tổ hợp tác, thúc đẩy liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị từ đầu vào đến đầu ra, tạo nền tảng vững chắc để tăng sức cạnh tranh cho nông sản địa phương trên thị trường ngày càng khắt khe.

Hợp tác xã Nông nghiệp công nghệ cao BK Foods là một ví dụ điển hình cho sự thành công của mô hình kinh tế tập thể kiểu mới tại Bạch Thông. Trước khi HTX này ra đời, người dân chủ yếu sản xuất theo phương thức nhỏ lẻ, mạnh ai nấy làm nên thường xuyên gặp khó khăn trong khâu tiêu thụ, bị thương lái ép giá. Tuy nhiên, từ khi HTX đi vào hoạt động, bà con nông dân đã được tham gia các lớp tập huấn kỹ thuật bài bản, tuân thủ quy trình sản xuất an toàn và quan trọng nhất là được ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm ổn định.

Chị Lê Thị Hương, Giám đốc HTX Nông nghiệp công nghệ cao BK Foods, chia sẻ về hướng đi của đơn vị: \"Khi xây dựng được vùng nguyên liệu đảm bảo chất lượng, chúng tôi có lợi thế rất lớn và thuận lợi hơn nhiều trong khâu chế biến sâu cũng như xây dựng thương hiệu sản phẩm. Hiện tại, HTX chúng tôi rất tự hào khi có 2 sản phẩm chủ lực là trà hoa vàng và măng sấy đã được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao\".

Nhìn rộng ra toàn xã, Bạch Thông hiện đang sở hữu 8 sản phẩm đã được công nhận đạt chuẩn OCOP. Danh mục sản phẩm này rất đa dạng, bao gồm: trà hoa vàng, trà dược liệu, sâm bố chính khô, cùng các loại trái cây đặc sản như cam, quýt… Mỗi sản phẩm OCOP của Bạch Thông đều mang trong mình những dấu ấn đặc trưng riêng biệt về thổ nhưỡng và văn hóa của địa phương, được người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh đánh giá cao về chất lượng. Một tín hiệu đáng mừng là một số sản phẩm OCOP của xã đã bước đầu thâm nhập được vào hệ thống các siêu thị và thị trường các tỉnh lân cận. Đây là bước đệm quan trọng mở ra cơ hội phát triển ổn định và bền vững cho nông sản Bạch Thông.

Về định hướng trong thời gian tới, Bạch Thông đặt ra mục tiêu cụ thể là duy trì hoạt động hiệu quả của 12 HTX hiện có, đồng thời phấn đấu thành lập mới ít nhất 3 HTX trong nhiệm kỳ này. Đối với chương trình OCOP, xã đặt mục tiêu tăng thêm 3 sản phẩm mới được công nhận và đặc biệt là hướng tới việc có ít nhất 1 sản phẩm đạt chuẩn 4 sao cấp tỉnh. Định hướng xuyên suốt của xã là tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng hữu cơ, sinh thái, ưu tiên tối đa cho việc phát triển các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao, đồng thời mở rộng diện tích rừng gỗ lớn để phục vụ cho công nghiệp chế biến và hướng tới xuất khẩu.

Trao đổi về chiến lược phát triển của địa phương, ông Hà Ngọc Việt - Chủ tịch UBND xã Bạch Thông nhấn mạnh: \"Trong thời gian tới, xã sẽ tiếp tục thúc đẩy mạnh mẽ việc ứng dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất và thực hiện chuyển đổi số trong mọi hoạt động của các HTX. Chúng tôi sẽ hỗ trợ tích cực cho việc quảng bá sản phẩm thông qua các sàn thương mại điện tử để mở rộng thị trường tiêu thụ. Bạch Thông coi chương trình OCOP là giải pháp quan trọng hàng đầu để nâng cao giá trị nông sản. Cùng với đó, chúng tôi cũng đang nỗ lực thu hút các doanh nghiệp về đầu tư, hoàn thiện hạ tầng sản xuất, hỗ trợ liên kết chuỗi và bao tiêu sản phẩm để tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững\".

Song hành với nhiệm vụ phát triển kinh tế, địa phương cũng đặc biệt chú trọng đến công tác bảo vệ môi trường sinh thái và giữ gìn bản sắc văn hóa bản địa. Đây được xem là những yếu tố cốt lõi để tạo điều kiện thuận lợi cho việc mở rộng mô hình du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng trong tương lai - một lĩnh vực được đánh giá là hướng phát triển đầy tiềm năng, hứa hẹn mang lại nguồn thu lớn cho địa phương.

Nhìn từ thực tiễn sinh động đang diễn ra, có thể khẳng định rằng việc phát triển kinh tế tập thể gắn liền với các sản phẩm OCOP đã và đang trở thành động lực quan trọng giúp xã Bạch Thông đổi mới căn bản mô hình sản xuất. Những kết quả tích cực đã đạt được không chỉ giúp nâng cao thu nhập cho người dân mà còn góp phần quan trọng vào công cuộc xây dựng nông thôn mới nâng cao. Những thành quả này đang mở ra một hướng đi bền vững, hứa hẹn một tương lai tươi sáng cho vùng quê Bạch Thông đang từng ngày thay đổi tích cực.