Với diện tích lên đến 202.000ha, ngành dừa không chỉ là sinh kế của hàng triệu nông dân mà còn là một trụ cột xuất khẩu.

Tại diễn đàn “Truyền thông quản lý sức khỏe cây dừa Việt Nam” tổ chức ngày 6/11 tại Trà Vinh, các chuyên gia và nhà quản lý đã thống nhất về một tầm nhìn mới. Với diện tích lên đến 202.000ha, ngành dừa không chỉ là sinh kế của hàng triệu nông dân mà còn là một trụ cột xuất khẩu. Tuy nhiên, để biến \"dư địa lớn\" thành giá trị thực tiễn, một cuộc cách mạng về tư duy sản xuất phải diễn ra.

Áp lực từ \"tiêu chuẩn xanh\" và lời giải từ kinh tế tuần hoàn

Thực tế, áp lực tái cấu trúc không đến từ nội tại mà đến từ chính yêu cầu của thị trường toàn cầu. Bà Nguyễn Thị Kim Thanh, Chủ tịch Hiệp hội Dừa Việt Nam, đã thẳng thắn chỉ ra rằng xu hướng tiêu dùng đã thay đổi. Các thị trường nhập khẩu lớn ưu tiên sản phẩm xanh, sạch, có khả năng truy xuất nguồn gốc rõ ràng.

Điều này đòi hỏi ngành dừa phải thích ứng, chuyển hướng canh tác bền vững. Đây không chỉ là câu chuyện về dư lượng thuốc trừ sâu, mà còn là các rào cản kỹ thuật khắt khe. Để thương hiệu \"Dừa Xanh Việt Nam\" được chấp nhận tại các thị trường khó tính, các sản phẩm phải đáp ứng được những tiêu chuẩn quốc tế nghiêm ngặt như USDA Organic (Hoa Kỳ), EU Organic (Châu Âu) hay JAS (Nhật Bản).

Bên cạnh đó, sự cạnh tranh từ các quốc gia khác như Philippines đang ngày càng gay gắt, đòi hỏi Việt Nam phải có một chiến lược định vị thương hiệu rõ ràng. Theo ông Nguyễn Quý Dương, Phó cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), ngành dừa còn \"dư địa lớn\" để phát triển, đặc biệt là trong việc \"nâng cao giá trị gia tăng\" và \"đa dạng hóa sản phẩm\".

Lời giải cho bài toán kép (áp lực thị trường và nâng cao giá trị) nằm ở mô hình \"kinh tế tuần hoàn\" và \"ít phát thải\". Thay vì chỉ tập trung vào nước và cơm dừa, mô hình tuần hoàn tận dụng mọi phụ phẩm của cây dừa. Xu hướng này đã được khẳng định tại các cuộc thi \"Khởi nghiệp Xanh 2025\", nơi các dự án \"nông nghiệp tuần hoàn\" và các sản phẩm sáng tạo từ phụ phẩm như xơ dừa, gáo dừa được vinh danh. Đây chính là chìa khóa để \"đa dạng hóa sản phẩm\", biến phế phẩm thành hàng hóa giá trị cao, xây dựng nên một thương hiệu \"Dừa Việt Nam xanh và an toàn\" như định hướng tại Vĩnh Long.

\"Sinh thái hóa\" vùng trồng: Nền tảng thực tiễn nâng tầm thương hiệu

Mô hình \"sinh thái - tuần hoàn\" không còn là lý thuyết trên giấy. Nhiều địa phương và doanh nghiệp đã chứng minh tính hiệu quả bằng những sản phẩm cụ thể, tạo dựng niềm tin và \"uy tín thương hiệu\" thông qua thực tiễn sản xuất.

Minh chứng rõ nét nhất là câu chuyện thành công của sản phẩm OCOP 5 sao đường hoa dừa hữu cơ tại Trà Vinh. Đây là một mô hình điển hình của kinh tế tuần hoàn, khi khai thác mật từ hoa dừa thay vì chỉ chờ thu hoạch quả, và tuân thủ nghiêm ngặt quy trình \"sinh thái\" (hữu cơ). Nhờ đó, sản phẩm này đã chính thức xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Mỹ vào tháng 5/2025, khẳng định giá trị và chất lượng của nông sản Việt khi đi đúng hướng.

Thành công này cho thấy, việc \"sinh thái hóa\" vùng trồng, áp dụng canh tác hữu cơ không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn là con đường ngắn nhất để nâng cao uy tín thương hiệu và tạo lợi thế cạnh tranh bền vững.

Thị trường đang cho thấy những tín hiệu rất tích cực. Ngay từ đầu năm 2025, giá dừa đã tăng gấp đôi so với năm trước, thậm chí rơi vào tình trạng \"cháy hàng\". Nhu cầu nhập khẩu từ Trung Quốc (sau khi Nghị định thư được ký), Malaysia, Thái Lan... tăng mạnh. Đây là cơ hội vàng, nhưng cũng là thách thức, đòi hỏi ngành dừa phải nhanh chóng chuẩn hóa vùng trồng.

Với mục tiêu xuất khẩu 1,15 tỷ USD trong năm 2025, ngành dừa Việt Nam (với 1,95 triệu tấn sản lượng từ riêng ĐBSCL) đang nắm trong tay cơ hội lịch sử. Việc tái cấu trúc theo hướng sinh thái, tuần hoàn, và ít phát thải không chỉ là \"con đường duy nhất\" để hội nhập, mà còn là chiến lược cốt lõi để xây dựng thương hiệu \"Dừa Xanh Việt Nam\" vững mạnh trên bản đồ toàn cầu.

Vòng đời mới của dừa Việt: Nâng tầm giá trị từ quả thô đến tín chỉ carbon

Dừa Việt tăng tốc, hướng tới ngành tỷ đô