Giải pháp đột phá giúp nông sản Việt mở rộng thị trường
Để thúc đẩy xuất khẩu và mở rộng thị trường ngoài nước, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu ngành nông nghiệp đẩy mạnh chế biến sâu, tăng cường xúc tiến thương mại và khai thác thị trường tiềm năng. Đây được xem là hướng đi chiến lược giúp nông sản Việt nâng cao giá trị và khả năng cạnh tranh toàn cầu.
| Vì sao nông sản Việt vẫn chật vật ngay trên sân nhà? Kết nối OCOP mở rộng cánh cửa cho nông sản Việt Từ FTA đến thương hiệu xanh: Nông sản Việt khẳng định vị thế mới |
 |
| Xử lý kỹ thuật cho trái bưởi trước khi xuất khẩu tại Công ty cổ phần Tập đoàn Xuất nhập khẩu trái cây Chánh Thu. Ảnh: Chánh Thu. |
Thách thức từ sự phụ thuộc và yêu cầu chuyển đổi chế biến sâu
Theo Chỉ thị số 29/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, nhiệm vụ trọng tâm hiện nay là thúc đẩy xuất khẩu, phát triển thị trường ngoài nước, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp. Thủ tướng nhấn mạnh việc đẩy mạnh chế biến sâu, đồng thời xúc tiến đàm phán, ký kết các hiệp định thương mại tự do (FTA) mới để mở ra các thị trường tiềm năng như Trung Đông, châu Phi và Trung Á.
Thực tế cho thấy, 9 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam đạt khoảng 6,11 tỷ USD, tăng 8,3% so với cùng kỳ năm 2024; xuất siêu hơn 4,2 tỷ USD. Tuy nhiên, theo ông Đặng Phúc Nguyên – Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vina Fruit), tăng trưởng này chủ yếu nhờ thị trường Trung Quốc phục hồi trong tháng 8 và tháng 9. Trong 8 tháng đầu năm, xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc vẫn giảm 9,3%, chỉ đạt gần 2,8 tỷ USD.
Điều này cho thấy sự phụ thuộc lớn của ngành rau quả vào thị trường Trung Quốc. Khi nước này thay đổi quy định kiểm dịch hoặc nhu cầu giảm, toàn ngành lập tức chịu tác động mạnh. Việc mở rộng thị trường và phát triển sản phẩm chế biến sâu trở thành yêu cầu cấp thiết, nhất là khi các thị trường như châu Âu, Nhật Bản hay Trung Đông có nhu cầu cao đối với sản phẩm rau quả chế biến.
Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), thị trường rau quả chế biến toàn cầu đang tăng trưởng ổn định, dự kiến đạt 111,6 tỷ USD vào năm 2035, tăng bình quân 3,8%/năm. Phân khúc trái cây và rau củ đông lạnh tăng nhanh, dự kiến đạt 9,4 tỷ USD vào năm 2035, tăng 6,7% mỗi năm. Thị trường trái cây đóng hộp toàn cầu cũng tăng mạnh, mở ra dư địa lớn cho doanh nghiệp Việt đa dạng hóa sản phẩm thay vì chỉ tập trung vào hàng tươi.
Không chỉ rau quả, các ngành hàng nông nghiệp khác như cà phê, thủy sản cũng đang chịu sức ép buộc phải chuyển từ xuất thô sang chế biến sâu. Với ngành cà phê, Quy định chống phá rừng (EUDR) của EU đang tạo ra thách thức mới, đòi hỏi doanh nghiệp Việt không chỉ truy xuất nguồn gốc mà còn cần khai mở thị trường tiềm năng như Nhật Bản, Australia – nơi nhu cầu cà phê chế biến và đặc sản ngày càng tăng.
Tăng tốc xúc tiến thương mại và tận dụng hiệp định mới
 |
| Nhờ hướng tới sản phẩm chế biến sâu, 7 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu cà phê chế biến của Việt Nam đã đạt 1,02 tỷ USD, tăng 64% so với cùng kỳ năm 2024. |
Theo số liệu từ ngành cà phê, Nhật Bản hiện là một trong những thị trường tiêu thụ cà phê lớn nhất châu Á. Năm 2024, tổng doanh thu ngành cà phê Nhật đạt khoảng 5,43 tỷ USD và dự kiến lên 5,66 tỷ USD vào năm 2033. Riêng phân khúc cà phê hòa tan đạt 3,87 tỷ USD trong năm 2025 và dự kiến tăng lên 4,56 tỷ USD vào năm 2030. Australia cũng là thị trường tiềm năng khi người dân tiêu thụ trung bình 1,9 kg cà phê mỗi năm, trong đó 3/4 là cà phê hòa tan.
Nhờ hướng tới sản phẩm chế biến sâu, 7 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu cà phê chế biến của Việt Nam đã đạt 1,02 tỷ USD, tăng 64% so với cùng kỳ năm 2024. Cùng với đó, các hoạt động xúc tiến thương mại được triển khai mạnh mẽ. Tại Nhật Bản, các doanh nghiệp Việt Nam đã tham gia triển lãm và hội thảo lớn về cà phê tại trung tâm Tokyo Big Sight, thu hút hàng chục nghìn lượt khách. Cà phê nhân xanh, rang xay và sản phẩm chế biến sâu của Việt Nam đã nhận được sự quan tâm đặc biệt từ các đối tác cao cấp.
Trong khi đó, ngành thủy sản cũng đang khai thác hiệu quả các hiệp định thương mại tự do. Nhờ lợi thế từ CPTPP, nhóm quốc gia thành viên như Nhật Bản, Canada, Mexico, Chile đều tăng mạnh nhập khẩu cá tra Việt Nam – đạt 242 triệu USD trong 8 tháng đầu năm 2025, tăng 36% so với cùng kỳ năm trước. Đặc biệt, Brazil – được xem là cửa ngõ Nam Mỹ – ghi nhận mức tăng 54% với kim ngạch đạt 118 triệu USD, cho thấy xu hướng mở rộng bền vững ở khu vực này. Đáng chú ý, khu vực Trung Đông đang nổi lên như “điểm đến vàng” cho nông sản Việt.
Theo Thương vụ Việt Nam tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), khi Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Việt Nam - UAE (CEPA) có hiệu lực, 99% hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sẽ được miễn thuế. Đây là cơ hội lớn để doanh nghiệp nông sản thâm nhập thị trường có sức mua cao, miễn là sản phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, đặc biệt là chứng nhận Halal. Trong bối cảnh thương mại toàn cầu thay đổi nhanh, việc đẩy mạnh chế biến sâu, xúc tiến thị trường mới và tận dụng lợi thế từ các hiệp định thương mại là hướng đi đột phá để nông sản Việt Nam nâng cao giá trị, khẳng định vị thế trên bản đồ xuất khẩu thế giới.
