Giải mã “DNA xuất xứ” – Hộ chiếu chiến lược mới của hàng Việt
Từ thủ tục hành chính thuần túy, quy tắc xuất xứ (C/O) nay trở thành “DNA chiến lược” giúp hàng Việt khẳng định vị thế toàn cầu, tận dụng ưu đãi từ 16 Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) và định hình giá trị thương hiệu quốc gia trong chuỗi cung ứng hiện đại.
 |
| Mỗi chứng nhận xuất xứ được cấp đúng chuẩn không chỉ giúp hàng hóa tiếp cận ưu đãi thuế quan, mà còn củng cố niềm tin của đối tác vào độ tin cậy của doanh nghiệp và cả thương hiệu quốc gia. |
Quy tắc xuất xứ trở thành sức mạnh nhận diện mới của hàng Việt
Thương mại quốc tế đã bước sang kỷ nguyên mà giá trị sản phẩm không chỉ được đo bằng giá thành, mà còn bởi tính minh bạch và trách nhiệm nguồn gốc. Trong bối cảnh Việt Nam tham gia FTA đang có hiệu lực, Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) đang chuyển mình mạnh mẽ – từ công cụ hành chính trở thành “tấm hộ chiếu danh dự” của hàng Việt.
Theo ông Trần Ngọc Bình, Trưởng phòng Quản lý Xuất nhập khẩu khu vực TP. Hồ Chí Minh (Cục Xuất nhập khẩu – Bộ Công Thương), C/O không còn là thủ tục “xin–cho”, mà là “tấm vé VIP” giúp hàng Việt bước chân vào các thị trường khó tính như EU hay Bắc Mỹ – nơi người tiêu dùng sẵn sàng trả giá cao hơn cho sản phẩm có nguồn gốc minh bạch.
Với các FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA hay UKVFTA, ưu đãi thuế quan không còn là mục tiêu cuối cùng, mà là phần thưởng cho những doanh nghiệp chủ động đầu tư vào minh bạch, nội địa hóa và quản trị chuỗi cung ứng. Doanh nghiệp làm chủ được “phép toán xuất xứ” – như tỷ lệ hàm lượng giá trị khu vực (RVC) hay chuyển đổi mã số hàng hóa (CTH) – sẽ biết cách chuyển hóa chi phí tuân thủ thành lợi thế cạnh tranh về giá và uy tín.
Các chuyên gia kinh tế quốc tế nhận định, trong thời kỳ bảo hộ thương mại gia tăng, khả năng cung cấp C/O ưu đãi nhanh chóng và chính xác chính là thước đo năng lực và uy tín của doanh nghiệp. Mỗi chứng nhận xuất xứ được cấp đúng chuẩn không chỉ giúp hàng hóa tiếp cận ưu đãi thuế quan, mà còn củng cố niềm tin của đối tác vào độ tin cậy của doanh nghiệp và cả thương hiệu quốc gia.
Ông Lê Quang Minh, Giám đốc điều hành chuỗi cung ứng của một tập đoàn bán lẻ lớn châu Âu tại Việt Nam, chia sẻ: “Trong các quyết định mua hàng trị giá hàng triệu đô, chúng tôi coi năng lực cung cấp C/O và hồ sơ truy xuất nguồn gốc quan trọng hơn cả mức giảm giá. Đó là chỉ dấu cho hệ thống quản trị chuyên nghiệp và cam kết tuân thủ chuẩn mực quốc tế của doanh nghiệp Việt.”
Minh bạch và tuân thủ là trụ cột thương hiệu trong chuỗi cung ứng
 |
| “DNA xuất xứ” chính là minh chứng mạnh mẽ nhất cho bản sắc, uy tín và trách nhiệm của thương hiệu Việt trên bản đồ thương mại toàn cầu. |
Ngày nay, C/O không chỉ là yêu cầu kỹ thuật, mà còn là “tấm gương” phản chiếu năng lực quản trị và đạo đức kinh doanh của doanh nghiệp. Để chinh phục các thị trường khó tính và bảo vệ thương hiệu quốc gia, hàng hóa Việt cần được xây dựng trên ba trụ cột: minh bạch, số hóa và tuân thủ – trong đó, minh bạch và tuân thủ là “cặp song sinh” không thể tách rời.
Minh bạch sinh thái là bài học lớn từ ngành thủy sản. Ông Trần Ngọc Bình cho rằng, với nhóm hàng này, C/O chính là “tuyên ngôn sinh thái”, thể hiện cam kết chống khai thác bất hợp pháp (IUU). Doanh nghiệp không tuân thủ IUU sẽ bị “vô hiệu hóa DNA xuất xứ” – tức bị từ chối cấp C/O dù sản phẩm đạt chuẩn chất lượng quốc tế. Điều đó buộc doanh nghiệp phải số hóa nhật ký khai thác, minh bạch hành trình tàu và truy xuất dữ liệu đến từng lô hàng.
Với hàng công nghiệp, tuân thủ định lượng lại là thách thức lớn. Việc tính đúng tỷ lệ RVC hay đáp ứng tiêu chí CTH không chỉ là bài toán kỹ thuật, mà còn là minh chứng cho khả năng quản trị chuỗi giá trị nội khối của doanh nghiệp Việt. Làm chủ được những “phép tính xuất xứ” này đồng nghĩa doanh nghiệp có thể kiểm soát chi phí, nâng cao tỷ lệ nội địa hóa và bảo đảm tính hợp pháp trong toàn bộ chuỗi cung ứng. Một bước tiến quan trọng trong củng cố minh bạch và tuân thủ là chuyển đổi số trong cấp và quản lý C/O.
Sự phát triển của Cơ chế Một cửa Quốc gia, hệ thống C/O điện tử và đặc biệt là mô hình tự chứng nhận xuất xứ (REX) của EU đang mở đường cho kỷ nguyên C/O tự động hóa. Hệ thống này không chỉ giúp giảm thủ tục hành chính, mà còn tạo nền tảng dữ liệu truy xuất minh bạch từ vùng trồng, xưởng sản xuất đến cảng xuất hàng. Sự chuyển mình ấy đánh dấu bước trưởng thành của thương hiệu quốc gia – khi hàng Việt không chỉ “xuất khẩu sản phẩm”, mà còn “xuất khẩu niềm tin”. Trong kỷ nguyên kinh tế số, “DNA xuất xứ” chính là minh chứng mạnh mẽ nhất cho bản sắc, uy tín và trách nhiệm của thương hiệu Việt trên bản đồ thương mại toàn cầu.
