Chính sách thuế GTGT hiện hành đối với các sản phẩm chưa qua chế biến như gạo, thủy sản, cà phê, tiêu, gỗ và lâm sản đang tạo ra những gánh nặng tài chính không đáng có.

Vừa qua, đại diện của 5 hiệp hội ngành hàng lớn, đóng vai trò là trụ cột xuất khẩu của nền kinh tế bao gồm: Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam, Hiệp hội Lương thực Việt Nam và Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam đã đồng thuận gửi văn bản kiến nghị lên Quốc hội. Đây đều là những ngành hàng mang lại giá trị kim ngạch xuất khẩu rất lớn, dao động từ 1 tỷ USD đến hơn 16 tỷ USD mỗi năm.

Nội dung văn bản tập trung phản ánh các vấn đề xoay quanh Luật Thuế GTGT 2024 (dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/7/2025). Mặc dù Luật mới được kỳ vọng sẽ hoàn thiện hành lang pháp lý, hỗ trợ người dân và doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ thuế cũng như thúc đẩy kinh tế, nhưng thực tế triển khai đã bộc lộ nhiều điểm nghẽn. Những vướng mắc này đang trở thành rào cản kìm hãm sự phát triển của cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực nông - lâm - thủy sản.

Nghịch lý "thu trước - hoàn sau" gây ứ đọng vốn

Theo phản ánh của các hiệp hội, chính sách thuế GTGT hiện hành đối với các sản phẩm chưa qua chế biến như gạo, thủy sản, cà phê, tiêu, gỗ và lâm sản đang tạo ra những gánh nặng tài chính không đáng có. Vấn đề nổi cộm nhất được chỉ ra là cơ chế thu thuế rồi lại hoàn thuế đối với những mặt hàng mà phần lớn sản lượng được dành cho xuất khẩu.

Trong dự thảo tờ trình sửa đổi, bổ sung Luật Thuế GTGT, chính Bộ Tài chính cũng đã ghi nhận thực trạng bất cập này. Cụ thể, quy trình "số thuế GTGT thu rồi lại hoàn" đang diễn ra phổ biến với các mặt hàng như cá da trơn, hồ tiêu, cà phê... Cơ chế này dẫn đến sự lãng phí rất lớn về thời gian và tiền bạc, đồng thời gây ra tình trạng ứ đọng vốn nghiêm trọng cho doanh nghiệp.

Đáng chú ý, trong bối cảnh doanh nghiệp cần nguồn lực để xoay vòng sản xuất, các tổ chức tín dụng lại không thực hiện giải ngân cho phần thuế này khi cấp vốn lưu động. Điều này trực tiếp gây áp lực tài chính nặng nề, làm tăng chi phí vốn và suy giảm đáng kể hiệu quả kinh doanh cũng như năng lực cạnh tranh của các ngành hàng chủ lực.

Hàng chục nghìn tỷ đồng "nằm chờ" và kiến nghị sửa đổi

Hệ quả của những bất cập trong chính sách thuế được minh chứng qua những con số biết nói về lượng tiền thuế tạm thu chờ hoàn lại. Các ngành hàng dẫn chứng số liệu cụ thể rất lớn: ngành cà phê có khoảng 10.000 tỷ đồng/năm; hồ tiêu và cây gia vị là 2.162 tỷ đồng/năm; và chỉ riêng mặt hàng gạo trong 6 tháng cuối năm con số này cũng lên tới hơn 2.000 tỷ đồng.

Bên cạnh gánh nặng về dòng tiền, các hiệp hội còn chỉ ra sự bất bình đẳng trong môi trường kinh doanh. Hiện nay, nông sản và thủy sản nhập khẩu vào Việt Nam không phải chịu thuế GTGT, trong khi các sản phẩm cùng loại sản xuất trong nước lại phải chịu sắc thuế này. Đây được xem là sự phân biệt đối xử không đáng có, tạo ra sự cạnh tranh thiếu công bằng ngay trên sân nhà.

Trước thực trạng trên, Chính phủ đã lắng nghe, tiếp thu ý kiến từ cộng đồng doanh nghiệp và trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế GTGT lên Quốc hội. Trong văn bản chung, các Hiệp hội bày tỏ mong muốn: "Kính trình Quý Lãnh đạo Quốc hội xem xét và thông qua các nội dung sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật GTGT 2024 nhằm tạo điều kiện và hỗ trợ ngành nông nghiệp vượt qua các vướng mắc về chính sách thuế GTGT, tiếp tục đóng góp cho phát triển nền kinh tế đất nước".

Việc xem xét thông qua các sửa đổi này tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV được kỳ vọng sẽ khơi thông dòng vốn, giúp các ngành hàng tỷ đô duy trì đà tăng trưởng bền vững.

Ngành rau quả trên hành trình chinh phục mục tiêu 8 tỷ USD

Ngành hàng xuất khẩu nào sẽ nắm vai trò chủ lực năm 2025?