Livestream bán hàng nông sản ngày càng trở nên phổ biến.

Nông sản Việt trước yêu cầu cấp bách của chuyển đổi số

Nông nghiệp Việt Nam những năm gần đây đã ghi nhận nhiều bước tiến quan trọng trong ứng dụng công nghệ. Cả nước hiện có khoảng 290 doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, chiếm gần 3% tổng số doanh nghiệp trong ngành; gần 2.000 hợp tác xã áp dụng công nghệ tiên tiến; cùng 690 vùng sản xuất nông nghiệp, trong đó hơn 70% đạt tiêu chí công nghệ cao. Đặc biệt, khoảng 3.000 máy bay không người lái (drone) đã được đưa vào sản xuất, góp phần định hình diện mạo mới cho những “cánh đồng số”.

Song song với đó, công nghệ blockchain và IoT cũng được triển khai rộng rãi, hỗ trợ truy xuất nguồn gốc thông qua mã số vùng trồng, mã QR trên hàng nghìn sản phẩm xuất khẩu. Điều này giúp nông sản Việt đáp ứng các yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường quốc tế, đồng thời nâng tầm giá trị thương hiệu.

Tuy nhiên, chuyển đổi số trong nông nghiệp vẫn chưa được phổ cập sâu rộng. Ở nhiều khu vực nông thôn, miền núi, hạ tầng viễn thông và internet còn hạn chế, khiến việc áp dụng IoT hay drone gặp nhiều trở ngại. Một bộ phận nông dân chưa theo kịp tiến bộ công nghệ, làm chậm tiến độ số hóa.

Chính sách hỗ trợ cũng chưa thật sự hiệu quả. Theo ông Nguyễn Kim Phúc – Phó Cục trưởng Cục Chuyển đổi số (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) – cơ chế tài chính ưu đãi còn thiếu mạnh mẽ; dữ liệu bị phân tán, thiếu kết nối; kho dữ liệu quốc gia chưa đồng bộ. Nếu không sớm xây dựng chuẩn dữ liệu và cơ chế chia sẻ, khó có thể hình thành hệ sinh thái số liên thông từ Trung ương đến địa phương.

Trong khi đó, xúc tiến thương mại truyền thống – chủ yếu dựa vào hội chợ, triển lãm – tuy đã có đóng góp tích cực nhưng dần bộc lộ nhiều hạn chế. Ông Nguyễn Minh Tiến – Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại và Nông nghiệp – cho rằng mô hình này tốn kém, phạm vi hạn hẹp, khó đo lường hiệu quả, và không còn phù hợp với yêu cầu kết nối liên tục của thị trường toàn cầu.

Xây dựng nền tảng xúc tiến thương mại số bền vững

Trong bối cảnh mới, xúc tiến thương mại số trở thành giải pháp tất yếu. Ông Tiến nhấn mạnh: “Xúc tiến thương mại số là chìa khóa để mở rộng quy mô, giảm chi phí, tăng hiệu quả và phản hồi theo thời gian thực”. Để hiện thực hóa điều đó, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp.

Trước hết, cần nâng cao nhận thức và kỹ năng số cho lao động nông nghiệp. Người nông dân phải được đào tạo để chủ động sử dụng công nghệ, biến dữ liệu và công cụ số thành lợi thế sản xuất – kinh doanh. Đồng thời, cần đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng viễn thông, công nghệ thông tin, bảo đảm đến giai đoạn 2025–2030 mọi thôn, bản đều có internet băng thông rộng, sóng 4G/5G ổn định, cùng tỷ lệ sử dụng smartphone phổ cập. Đây chính là nền tảng để IoT, drone hay blockchain phát huy hiệu quả.

Bên cạnh đó, việc xây dựng hệ sinh thái dữ liệu nông nghiệp mở là yêu cầu cấp thiết. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần giữ vai trò “nhạc trưởng” trong ban hành chuẩn dữ liệu và kết nối thông tin, tạo điều kiện để các bên cùng khai thác. Chính sách tài chính cũng cần hoàn thiện hơn, đồng thời khuyến khích hợp tác công – tư và hỗ trợ khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp số.

Theo ông Phạm Duy Khánh – Giám đốc Trung tâm Phát triển nông thôn (Viện Chiến lược và Chính sách Nông nghiệp, Môi trường) – nền kinh tế số đang trở thành bệ phóng quan trọng. Năm 2024, kinh tế số đóng góp 18,3% GDP, tăng 20% so với năm 2023, mức cao nhất Đông Nam Á. Dự kiến năm 2025, tỷ lệ này đạt 20,5% và đến năm 2030 vào khoảng 30–35% GDP, đưa Việt Nam vào top 30 toàn cầu. Đây là cơ hội lớn để thương mại trực tuyến nông sản phát triển mạnh mẽ, từ khâu truy xuất nguồn gốc đến xây dựng thương hiệu.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, các yêu cầu phi thuế quan, kiểm dịch, chứng nhận môi trường và tiêu chuẩn kỹ thuật đã trở thành “giấy thông hành” bắt buộc. Nếu chậm triển khai nền tảng xúc tiến thương mại số chuyên ngành nông nghiệp và môi trường, Việt Nam sẽ đối diện nguy cơ tụt hậu. Vì vậy, phát triển thương mại số không chỉ là giải pháp tình thế, mà còn là bước đi chiến lược để nông sản Việt khẳng định vị thế trên thị trường toàn cầu.

Hà Nội khai mạc Phiên chợ nông sản, đặc sản 2025

Từ ruộng lúa đến chuỗi nông sản: Hà Nội nâng tầm giá trị nông nghiệp

Tăng cường thương mại nông sản Halal, mở rộng cửa cho hàng Việt Nam vào thị trường Malaysia

Siết quản lý để bảo đảm chất lượng nông sản xuất khẩu

Rau quả Việt “tăng tốc”, xuất khẩu chạm mốc gần 1,3 tỉ USD