Chất lượng dẫn dắt tăng trưởng bền vững

Nông dân thu hái cà phê chín đúng độ, phục vụ chế biến theo quy trình đặc biệt nhằm nâng cao giá trị sản phẩm.

Tập trung phát triển các dòng cà phê Arabica chế biến đặc biệt như Honey Process và Natural Process, nhiều doanh nghiệp Việt đang tạo ra giá trị gia tăng vượt trội từ các sản phẩm cà phê đặc sản. Theo ông Phan Minh Thông, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Phúc Sinh, những dòng cà phê này sở hữu hương vị đặc trưng, hậu vị thanh sạch, độ chua – ngọt cân bằng nên được khách hàng quốc tế đánh giá cao, sẵn sàng trả mức giá cao gấp nhiều lần so với cà phê thông thường.

6 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu cà phê của Việt Nam đạt gần 5,5 tỷ USD, tăng mạnh không chỉ nhờ giá xuất khẩu tăng hơn 59%, mà còn do chất lượng sản phẩm cải thiện rõ rệt trong suốt thập kỷ qua. Cà phê Robusta của Việt Nam đã chinh phục được các nhà rang xay hàng đầu tại EU, Hoa Kỳ và Italia.

Ông Thái Như Hiệp, Giám đốc Công ty TNHH Vĩnh Hiệp (Gia Lai), cho biết xuất khẩu của doanh nghiệp tăng tới 48% trong nửa đầu năm 2025, chủ yếu nhờ nhóm sản phẩm chế biến sâu như cà phê hòa tan, cà phê rang xay. Đặc biệt, tại thị trường EU – vốn nổi tiếng khắt khe – cà phê Việt ngày càng được ưa chuộng nhờ vào chất lượng sản phẩm, tính minh bạch, trách nhiệm xã hội và câu chuyện thương hiệu gắn với bản sắc vùng nguyên liệu.

Ông Trịnh Đức Minh, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột, nhận định: “Người dân và doanh nghiệp Việt đã có cách ứng xử chuyên nghiệp hơn với thị trường. Cà phê đặc sản Việt Nam hiện có giá bán cao gấp rưỡi đến gấp đôi so với mức giá trung bình toàn cầu”.

EU tiếp tục là thị trường chiến lược với nhu cầu ngày càng cao dành cho các sản phẩm xanh – sạch – bền vững. Theo ông Trần Ngọc Quân, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Bỉ và EU, doanh nghiệp cần nhanh chóng nắm bắt các xu hướng mới như sản phẩm có chứng nhận quốc tế, quy trình không gây mất rừng, bảo đảm quyền lợi người lao động và bảo vệ môi trường.

Xây thương hiệu từ cà phê bản sắc

Doanh nghiệp giới thiệu cà phê đặc sản tại hội chợ quốc tế, kết hợp yếu tố văn hóa và trách nhiệm xã hội trong phát triển thương hiệu.

Về định hướng lâu dài, ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam (Vicofa), cho rằng: “Ngành cà phê không còn chạy theo sản lượng mà hướng đến phát triển bền vững và nâng cao giá trị gia tăng”. Hiện ngành đang thúc đẩy tái canh cây cà phê, hình thành vùng nguyên liệu chất lượng cao, áp dụng quy trình đạt chứng nhận quốc tế và đặt mục tiêu nâng tỷ lệ xuất khẩu sản phẩm chế biến sâu từ mức 10% hiện nay lên 25–30% trong vài năm tới.

Theo chuyên gia Nguyễn Quang Bình, thay vì cạnh tranh bằng sản lượng như Brazil hay bằng giá rẻ, Việt Nam nên tập trung vào phát triển dòng cà phê đặc sản chất lượng vượt trội, được kể kèm với những câu chuyện bản sắc, văn hóa và trách nhiệm xã hội. Đây là con đường hiệu quả và bền vững để nâng tầm thương hiệu cà phê Việt trên thị trường toàn cầu.

Để đạt được điều đó, Việt Nam cần một chiến lược tổng thể và dài hạn. Trong đó, vai trò kiến tạo chính sách của Nhà nước là rất quan trọng. Việc đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý tại các thị trường xuất khẩu – như với "Cà phê Buôn Ma Thuột" – sẽ giúp nâng cao nhận diện và định vị giá trị cà phê Việt. Bên cạnh đó, các chương trình xúc tiến thương mại cần đổi mới cách làm – thay vì quảng bá chung chung thì nên kể các câu chuyện cụ thể về vùng nguyên liệu, văn hóa cà phê phin, hành trình gìn giữ thổ nhưỡng và canh tác bền vững của người nông dân.

Từ góc độ doanh nghiệp, xây dựng thương hiệu cần gắn liền với đầu tư chiều sâu: hình thành vùng nguyên liệu đạt chuẩn, liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp và nông dân, đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu – phát triển (R&D), từ đó nâng cao khả năng đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe tại EU và các thị trường cao cấp. Một trong những thách thức sắp tới là Quy định chống mất rừng (EUDR) của EU, yêu cầu cà phê nhập khẩu phải minh bạch về nguồn gốc và không xâm hại rừng tự nhiên.

Nếu chậm thích ứng, doanh nghiệp Việt có thể đối mặt với rào cản kỹ thuật lớn khi tiếp cận thị trường này. Hiện tại, khi giá cà phê thế giới đang ở mức cao và có xu hướng tiếp tục tăng, đây chính là thời điểm vàng để ngành cà phê Việt chuyển mình từ xuất khẩu nguyên liệu sang chế biến sâu, đặc biệt là các dòng cà phê hòa tan và cà phê đặc sản có giá trị kinh tế vượt trội.

Xuất khẩu khởi sắc: Hàng Việt vươn tầm thế giới

Cà phê Việt Nam nửa năm thu về 5,4 tỷ USD: Đà tăng mạnh chưa dừng lại

Sữa, mì gói, bánh kẹo Việt lên ngôi tại Campuchia: Vì sao người tiêu dùng tin chọn?

Bao bì xanh lên ngôi mở đường cho xuất khẩu

Doanh nghiệp rau quả sắp được tháo gỡ vướng mắc xuất khẩu sang châu Âu