Trong bối cảnh ngành thủy sản Việt Nam tiếp tục chịu sức ép từ cảnh báo “thẻ vàng” IUU, phiên họp lần thứ 19 của Ban Chỉ đạo quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) được xem là cột mốc quan trọng để định hướng lại hành động.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đánh giá, nhiều địa phương và bộ ngành đã có chuyển biến tích cực, song công tác chống khai thác IUU vẫn còn những “nút thắt” cần tháo gỡ — từ quản lý tàu cá, truy xuất nguồn gốc hải sản đến công tác phối hợp liên ngành. Ông yêu cầu các đơn vị phải chuyển tư duy từ “bị động khắc phục” sang “chủ động phòng ngừa”, lấy hiệu quả thực chất làm thước đo.

Phiên họp thứ 19 của Ban Chỉ đạo quốc gia về nhiệm vụ chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định, chiều 28/10/2025. Ảnh: Văn Điệp/TTXVN

Chủ động xây dựng kịch bản làm việc với EC

Tại thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà tại phiên họp lần thứ 19 của Ban Chỉ đạo quốc gia về chống khai thác IUU, Phó Thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường xây dựng kịch bản đàm phán, làm việc, trao đổi với các cơ quan chức năng của Ủy ban châu Âu (EC) trong thời gian tới, theo hướng giảm tính bị động, tăng tính chủ động, và báo cáo kết quả tại phiên họp Ban Chỉ đạo quốc gia chống IUU lần thứ 20.

Thực hiện chỉ đạo này, Bộ đang khẩn trương chuẩn bị các phương án trao đổi và kịch bản đối thoại với EC, nhằm nâng cao tính chủ động của Việt Nam trong các vòng làm việc sắp tới. Bộ cũng sẽ sớm trình Chính phủ sửa đổi Nghị định 38/2024/NĐ-CP và Nghị định 37/2024/NĐ-CP, đồng thời tổng kết, đánh giá việc thực thi Luật Thủy sản 2017 để đề xuất sửa đổi trong năm 2026, bảo đảm phù hợp với yêu cầu hội nhập quốc tế.

Theo định hướng mới, kịch bản làm việc với EC sẽ tập trung vào bốn nhóm vấn đề then chốt: chuẩn hóa dữ liệu tàu cá, tăng cường giám sát hành trình (VMS), hoàn thiện cơ chế kiểm soát tại cảng và đẩy mạnh truyền thông minh bạch về nỗ lực của Việt Nam. Mục tiêu là để EC nhận thấy rõ quyết tâm chính trị và kết quả thực thi thực chất của Việt Nam, không chỉ ở trung ương mà cả ở địa phương ven biển.

Chuẩn hóa dữ liệu, quản lý cảng cá và chuyển đổi nghề

Một trong những nhiệm vụ được coi là “xương sống” trong giai đoạn tới là chuẩn hóa dữ liệu tàu cá và ngư trường khai thác. Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ phối hợp với Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và các địa phương rà soát, xử lý triệt để tình trạng lắp đặt nhiều thiết bị giám sát hành trình trên cùng một tàu cá.

Dữ liệu phải được hoàn thiện theo tiêu chí “đúng, đủ, sạch, sống” trước ngày 10/11/2025 — đây được xem là “hạn chót” để đồng bộ hóa quản lý giữa các cơ quan chức năng.

Song song, Bộ cũng sẽ hướng dẫn địa phương công bố và vận hành các cảng cá đạt chuẩn, đồng thời dừng hoạt động những cảng không đáp ứng yêu cầu theo Luật Thủy sản. Giai đoạn 2026–2030, ngành sẽ đẩy mạnh chuyển đổi nghề khai thác, phát triển nuôi biển công nghệ cao, giảm áp lực lên ngư trường ven bờ.

Trách nhiệm địa phương và truyền thông minh bạch

Phó Thủ tướng giao rõ trách nhiệm tới người đứng đầu các địa phương ven biển: Bí thư Tỉnh ủy, Thành ủy phải chỉ đạo trực tiếp, huy động toàn hệ thống chính trị tham gia thực hiện nghiêm túc các giải pháp chống khai thác IUU.

Các tỉnh như Khánh Hòa, An Giang, Gia Lai, Cà Mau được yêu cầu khẩn trương gửi báo cáo cập nhật các khuyến nghị của EC để Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổng hợp, chuẩn bị nội dung làm việc.

Cùng với đó, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và hệ thống báo chí, truyền thông được giao đẩy mạnh tuyên truyền về những chuyển biến thực chất của Việt Nam trong chống khai thác IUU — giúp cộng đồng quốc tế thấy rõ nỗ lực cải thiện và sự thay đổi căn bản trong cách tiếp cận của Chính phủ.

Việc Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ động chuẩn bị kịch bản làm việc với EC là bước tiến quan trọng, cho thấy Việt Nam không chỉ “chạy theo khuyến nghị”, mà đang thực sự chuyển sang thế chủ động hội nhập, chủ động phát triển. Nếu các giải pháp được triển khai đồng bộ, mục tiêu gỡ “thẻ vàng” hoàn toàn có thể đạt được trong thời gian tới — mở ra cơ hội lớn cho xuất khẩu thủy sản và uy tín thương hiệu quốc gia trên thị trường châu Âu.