Muốn khai thác phải đấu thầu

Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 23/2020 quy định về quản lý cát, sỏi lòng sông và bảo vệ lòng, bờ, bãi sông, có hiệu lực thi hành từ 10/4/2020.

Theo đó, việc cấp phép thăm dò, khai thác cát, sỏi lòng sông phải đảm bảo tuân thủ quy định liên quan của Luật Khoáng sản và theo nguyên tắc: thực hiện thông qua hình thức đấu giá quyền khai thác khoáng sản, trừ trường hợp thuộc khu vực không đấu giá được cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định của pháp luật về khoáng sản.

Nghị định nêu rõ: "UBND cấp tỉnh có trách nhiệm tổ chức đấu giá quyền khai thác cát, sỏi lòng sông để cấp phép thăm dò, khai thác cát, sỏi lòng sông trên địa bàn theo quy định của pháp luật khoáng sản; Chủ trì tổ chức đấu giá đối với khối lượng sản phẩm là cát, sỏi lòng sông thu hồi được từ các dự án nạo vét duy tu, nạo vét luồng thuộc vùng nước cảng biển, vùng nước đường thủy nội địa".

Bên cạnh đó, nghị định quy định phương tiện vận chuyển cát, sỏi lòng sông phải đáp ứng các yêu cầu về điều kiện hoạt động theo quy định pháp luật giao thông đường thủy và quy định trong giấy phép khai thác khoáng sản. Quá trình vận chuyển trên sông, chủ phương tiện phải mang theo hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc hợp pháp của cát, sỏi; thông tin, dữ liệu, sổ sách, chứng từ về khối lượng đang vận chuyển; bên bán phải xuất hóa đơn cho bên mua.

Ảnh minh họa

Nan giải khai thác trái phép

Quá trình đô thị hóa, xây dựng nông thôn mới khiến nhu cầu về vật liệu xây dựng ngày càng lớn, dẫn tới tình trạng khai thác cát, sỏi vẫn "nóng" ở nhiều địa phương. Mặt khác, lợi nhuận thu được từ việc khai thác loại vật liệu này không nhỏ, nên nhiều người bất chấp quy định của pháp luật để trục lợi.

Từ năm 2016 đến giữa năm 2019, các cơ quan chức năng đã tiến hành 902 cuộc thanh tra, kiểm tra; phát hiện, xử phạt 798 tổ chức, cá nhân, với tổng số tiền phạt hơn 56 tỷ đồng. Các vụ vi phạm chủ yếu là khai thác khoáng sản khi giấy phép hết hạn, hoặc không giấy phép; khai thác vượt công suất cho phép, ngoài phạm vi được cấp phép… Đáng chú ý, 33% số tỉnh, thành phố còn để xảy ra tình trạng các bãi tập kết, trung chuyển cát, sỏi dọc bờ sông không có giấy phép xây dựng; 33% số tỉnh, thành phố có quy hoạch thăm dò, khai thác và sử dụng khoáng sản chưa được Bộ Tài nguyên và Môi trường khoanh định, công bố khu vực phân tán, nhỏ lẻ.

Phát biểu tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình cho hay, dư luận xã hội bức xúc và có thông tin về việc buông lỏng quản lý, chính quyền một số địa phương có dấu hiệu bao che, không xử lý tình trạng khai thác cát, sỏi trái phép. Do vậy, các đại biểu cần đánh giá nghiêm túc, khách quan nguyên nhân, hạn chế; đề xuất giải pháp quyết liệt, hiệu quả trong đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng khai thác cát, sỏi trái phép đang gây hậu quả lớn về thất thoát tài nguyên, sạt lở bờ sông, thiệt hại hoa màu, mất an ninh trật tự của địa phương. Đây cũng chính là lý do Nghị định số 23/2020 về quản lý cát, sỏi lòng sông và bảo vệ lòng, bờ, bãi sông ra đời.

Bên cạnh đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đẩy mạnh phối hợp với các bộ, ngành liên quan, địa phương trong việc xây dựng, ban hành quy chế phối hợp và thực hiện tốt quy chế phối hợp trong quản lý khoáng sản, nhất là đối với cát, sỏi lòng sông tại khu vực giáp ranh là địa giới hành chính.

Hà An (TH)