Ngày nóng, đêm lạnh sâu: Cảnh báo gia tăng bệnh hô hấp và giải pháp phòng ngừa

Sống khỏe • 30/11/2025 10:04

Sự chênh lệch nhiệt độ lớn trong ngày đang khiến các ca viêm mũi dị ứng và viêm phổi tăng đột biến, đặc biệt ở người già và trẻ nhỏ. Các chuyên gia y tế khuyến cáo người dân cần chủ động đề phòng "dịch chồng dịch" và các biến chứng nguy hiểm.

Tổng Bí thư Tô Lâm: Nếu không đảm bảo an toàn thực phẩm thì xây bao nhiêu viện cũng không đủ Đề xuất đưa thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vào danh mục cấm đầu tư kinh doanh Cúm A (H5N6), H9N2 và Nipah được xếp vào nhóm bệnh truyền nhiễm đặc biệt nguy hiểm

"Cú sốc" nhiệt độ và sự quá tải tại các bệnh viện

Ghi nhận thực tế tại Hà Nội và các tỉnh phía Bắc cho thấy, biên độ nhiệt trong ngày đang dao động rất mạnh. Buổi sáng nhiệt độ chỉ khoảng 15–17°C, nhưng đến trưa có thể vọt lên 25–28°C, rồi lại giảm sâu vào ban đêm. Cơ thể con người, đặc biệt là hệ hô hấp, rất khó thích nghi kịp thời với sự thay đổi nhanh chóng này, dẫn đến tình trạng niêm mạc mũi họng bị khô, kích ứng và suy giảm sức đề kháng.

Hệ quả nhãn tiền là số lượng bệnh nhân nhập viện gia tăng đột biến. Tại Bệnh viện Đa khoa Hà Đông, tỷ lệ bệnh nhân nhập viện những ngày qua chiếm tới 18,9%, chủ yếu là người cao tuổi và trẻ em. Bác sĩ CKII Phí Thị Hải Anh - Trưởng khoa Khám bệnh cho biết, chính yếu tố thời tiết là nguyên nhân trực tiếp khiến các bệnh lý nền như huyết áp, tim mạch, phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) tái phát mạnh mẽ.

Đáng lo ngại hơn, ngay trong tuần đầu năm 2025, Khoa Nhi (Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc) đã tiếp nhận hơn 300 ca cúm A, tăng mạnh so với cùng kỳ. Hơn 20% bệnh nhi nhập viện khi đã có biến chứng nặng như viêm phổi, viêm phế quản do cha mẹ tự ý điều trị sai cách tại nhà.

Viêm mũi dị ứng: Bệnh không của riêng ai khi giao mùa

Trong các bệnh lý hô hấp mùa này, viêm mũi dị ứng là căn bệnh phổ biến nhất, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của khoảng 10-30% dân số thế giới (theo thống kê của Học viện Dị ứng, Hen suyễn & Miễn dịch học Hoa Kỳ).

Khác với cảm cúm do virus, viêm mũi dị ứng xuất phát từ phản ứng thái quá của cơ thể trước các tác nhân môi trường (thay đổi nhiệt độ, phấn hoa, bụi mịn...). Bệnh thường chia làm hai dạng chính:

Viêm mũi dị ứng theo chu kỳ: Xuất hiện đúng vào các đợt chuyển mùa (đầu lạnh hoặc đầu nóng). Triệu chứng điển hình là ngứa mũi, hắt hơi liên tục, chảy nước mắt, đỏ mắt. Nếu kéo dài nhiều năm có thể gây phì đại cuốn mũi, phù nề niêm mạc.

Viêm mũi dị ứng không theo chu kỳ: Bệnh nhân hắt hơi, sổ mũi ngay khi thức dậy hoặc khi gặp lạnh/bụi. Ban đầu dịch mũi trong, sau đặc lại gây ứ đọng vòm họng, buộc người bệnh phải khạc nhổ, dẫn đến tổn thương niêm mạc và dễ biến chứng sang viêm họng, viêm thanh quản.

Dù không đe dọa trực tiếp tính mạng, nhưng nếu lơ là, viêm mũi dị ứng chính là "cửa ngõ" để vi khuẩn tấn công, dẫn đến viêm xoang mạn tính hoặc polyp mũi.

Trong các bệnh lý hô hấp mùa này, viêm mũi dị ứng là căn bệnh phổ biến nhất, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của khoảng 10-30% dân số thế giới.

Cảnh báo những ca bệnh nặng và nguy cơ dịch chồng dịch

Không chỉ dừng lại ở các triệu chứng khó chịu vùng tai - mũi - họng, sự chênh lệch nhiệt độ ngày đêm còn là tác nhân đẩy nhiều bệnh nhân vào cửa tử.

Bác sĩ Trần Văn Bắc, Phó Trưởng khoa Cấp cứu (Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương) cảnh báo về các ca viêm phổi nặng trên nền bệnh nhân suy giảm miễn dịch. Điển hình là trường hợp bệnh nhân N.T (62 tuổi), có tiền sử COPD hơn 10 năm. Do chủ quan không điều trị định kỳ và tiếp xúc với nguồn lây cúm A, bệnh nhân nhập viện trong tình trạng suy hô hấp, phổi trắng xóa do bội nhiễm nấm Aspergillus, phải đặt ống thở máy.

Bộ Y tế nhận định, dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025 sắp tới, nhu cầu giao thương, du lịch tăng cao cộng với thời tiết nồm ẩm đặc trưng sẽ tạo điều kiện cho dịch bệnh lây lan. Nguy cơ "dịch chồng dịch" giữa cúm mùa, các bệnh hô hấp và các bệnh lây truyền từ động vật là hiện hữu nếu người dân không chủ động phòng ngừa.

"Lá chắn" bảo vệ sức khỏe: Từ dinh dưỡng đến thói quen sinh hoạt

Để "sống khỏe" qua giai đoạn thời tiết khắc nghiệt này, các chuyên gia y tế khuyến cáo người dân cần thiết lập một quy trình phòng vệ chủ động ngay từ sinh hoạt hằng ngày:

Thay vì mặc một chiếc áo quá dày, hãy mặc nhiều lớp áo mỏng để dễ dàng điều chỉnh theo nhiệt độ trong ngày (cởi bớt khi trưa nóng và mặc thêm khi chiều lạnh). Đặc biệt chú ý giữ ấm vùng "cửa ngõ" là đầu, cổ, ngực và bàn chân vào sáng sớm và đêm muộn.

Tiến sĩ, bác sĩ Trương Hồng Sơn - Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam nhấn mạnh việc bổ sung vitamin C, D, A, kẽm, magie... từ rau xanh, trái cây, cá, trứng. Đối với trẻ nhỏ và người già, nên chia nhỏ bữa ăn, ưu tiên đồ ấm, dễ tiêu (cháo, súp) và uống đủ 1,5-2,5 lít nước ấm mỗi ngày để làm loãng dịch nhầy, hỗ trợ đường thở.

Với người viêm mũi dị ứng: Hạn chế tối đa tiếp xúc với dị nguyên (khói bụi, lông thú, phấn hoa). Đeo khẩu trang khi ra đường là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả nhất.

Vệ sinh tai - mũi - họng: Đây là hệ thống thông nhau. Giữ họng sạch, mũi thông thoáng bằng nước muối sinh lý sẽ giảm thiểu nguy cơ vi khuẩn cư trú.

Môi trường sống: Giữ nhà cửa thông thoáng, tránh nồm ẩm nấm mốc.

Người có bệnh nền (tim mạch, huyết áp, COPD) tuyệt đối không tự ý bỏ thuốc. Khi có dấu hiệu sốt cao, khó thở hoặc ho kéo dài, cần đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa, tránh tình trạng tự mua thuốc điều trị khiến bệnh chuyển biến nặng như các trường hợp đã cảnh báo.