Cây mặt quỷ, hay còn gọi là nhàu tán, đơn mặt quỷ (Morinda umbellata L.), là một loại cây thân leo thuộc họ Cà phê (Rubiaceae)

Giải mã cái tên "mặt quỷ" kỳ bí

Cây mặt quỷ, hay còn gọi là nhàu tán, đơn mặt quỷ (Morinda umbellata L.), là một loại cây thân leo thuộc họ Cà phê (Rubiaceae). Loài cây này mọc hoang phổ biến ở các vùng đồi núi, rừng thưa tại Việt Nam và nhiều nước châu Á nhiệt đới.

Điều khiến loại cây này mang cái tên đáng sợ lại nằm ở chính hình dáng quả của nó. Quả mặt quỷ là tập hợp của nhiều hạch nhỏ dính liền nhau, tạo thành khối gần hình cầu, với bề mặt sần sùi, thô ráp và chi chít những vết tròn như những con mắt, khiến tổng thể trông giống như một khuôn mặt quỷ dữ. Chính hình thù độc đáo này đã giúp người dân dễ dàng nhận biết và đặt tên cho nó.

Công dụng tuyệt vời trong Đông y và khoa học hiện đại

Mặc dù mang tên gọi và hình dáng "quỷ dị", cây mặt quỷ lại là một vị thuốc có công dụng tuyệt vời. Theo y học cổ truyền, cây có vị cay, ngọt, tính hơi nóng (hoặc đắng, tính lạnh, tùy sách ghi chép). Công dụng chính là tả hỏa, thanh nhiệt, giải độc, ích thận, cường gân cốt.

Vị thuốc này nổi tiếng trong việc chủ trị các chứng bệnh về da và xương khớp.

Khắc tinh của các vấn đề ngoài da

Từ ngàn xưa, mặt quỷ đã được xem là "khắc tinh" của các bệnh lý ngoài da. Rễ, lá và thân cây được dùng ngoài để trị mụn nhọt, mẩn ngứa, ghẻ lở và các chứng dị ứng. Người dân thường giã nát lá tươi và đắp trực tiếp lên vùng da bị tổn thương để làm dịu vết sưng viêm, mụn nhọt. Khả năng này được củng cố bởi nghiên cứu hiện đại, khi các nhà khoa học đã chứng minh dịch chiết từ cây có tác dụng chống dị ứng và kháng viêm mạnh mẽ, giúp giảm bớt các phản ứng quá mẫn và tiêu trừ các ổ viêm trên da.

Cứu cánh cho người đau nhức xương khớp

Với công năng cường gân cốt và khả năng tán hàn, rễ và thân cây mặt quỷ là lựa chọn tuyệt vời để hỗ trợ điều trị các chứng phong thấp, đau nhức xương khớp, đau lưng, tê mỏi. Người bệnh thường dùng rễ và thân cây khô để sắc lấy nước uống thay trà hàng ngày, hoặc ngâm rượu để xoa bóp ngoài da, giúp tăng cường lưu thông khí huyết và làm dịu cơn đau.

Hỗ trợ tiêu hóa và kháng khuẩn

Bên cạnh đó, cây mặt quỷ còn được dùng để điều trị các vấn đề về tiêu hóa. Lá cây phối hợp với các dược liệu khác được dùng để sắc uống, có tác dụng trị tiêu chảy, kiết lỵ. Đáng chú ý hơn, các nghiên cứu gần đây còn chỉ ra khả năng kháng khuẩn phổ rộng của dịch chiết từ cây mặt quỷ. Hoạt chất trong cây có thể ức chế nhiều chủng vi khuẩn gây bệnh như E. coli, Shigella flexneri hay Staphylococcus aureus (tụ cầu vàng), mở ra hy vọng về một nguồn kháng sinh tự nhiên từ thảo mộc.

Cách dùng cơ bản và lưu ý

Bộ phận dùng chủ yếu là rễ và lá. Rễ cây sau khi thu hái thường được rửa sạch, thái mỏng và phơi khô để sắc uống (liều lượng thường dùng là 10 – 20g/ngày}).

Tuy nhiên, dù là một vị thuốc quý, cây mặt quỷ vẫn cần được sử dụng đúng cách. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả tối đa, người bệnh không nên tự ý sử dụng mà cần tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc thầy thuốc Đông y có chuyên môn để được hướng dẫn liều lượng và cách dùng phù hợp, đặc biệt là phụ nữ mang thai và người có bệnh nền cần hết sức thận trọng.

Bồ kết: Từ gội đầu đến vị thuốc quý trong y học cổ truyền

Nâng tầm y học cổ truyền: Đẩy mạnh hợp tác chiến lược Việt - Trung

Thu hồi toàn quốc kem thảo dược và dung dịch vệ sinh vi phạm