Ích mẫu nam - Bài thuốc tự nhiên giúp trị ho, hạ sốt và giảm hen hiệu quả

Sống khỏe • 13/11/2025 02:57

Ích mẫu nam hay còn gọi là sư tử nhĩ, là một loại cây mọc hoang quen thuộc ở vùng nhiệt đới. Từ lâu, người dân đã dùng cây này để chữa các bệnh thường gặp như sốt, ho, hen, đau đầu và sưng vú. Ngày nay, nhiều nghiên cứu cho thấy ích mẫu nam còn có khả năng ức chế nấm độc gây ung thư và mang lại tiềm năng phát triển trong ngành dược liệu tự nhiên.

Hoàng cầm – “Kháng sinh xanh” bảo vệ sức khỏe từ thiên nhiên Bạch cập – Vị thuốc quý từ lan địa sinh giúp cầm máu và làm lành vết thương

Hoa ích mẫu nam mọc thành chùm tròn ở kẽ lá, có màu đỏ cam nổi bật.

Đặc điểm của cây ích mẫu nam

Ích mẫu nam là cây thảo sống hằng năm, cao khoảng 1 đến 1,5 mét. Thân cây mọc thẳng, có bốn cạnh tù, đôi khi có lông mịn. Lá mọc đối, hình trứng hoặc mũi mác, mép lá khía răng to và sâu. Hoa mọc thành chùm tròn ở kẽ lá, có màu đỏ cam nổi bật. Quả nhỏ, có ba cạnh và chứa nhiều hạt.

Cây thường mọc ở các tỉnh miền Nam Việt Nam và cũng có ở Ấn Độ, Campuchia, Indonesia. Ích mẫu nam là loài ưa sáng, dễ sống, thường thấy ở ven đường, bãi hoang hay ven rừng.

Thành phần hóa học của cây

Lá ích mẫu nam chứa chất đắng, dầu béo, nhựa và acid resinic.

Hạt chứa glucose, fructose, tinh dầu, inositol, phosphor và calci.

Ngoài ra, cây còn có các hoạt chất tự nhiên như flavonoid, saponin, terpenoid và nhiều hợp chất hữu cơ có lợi cho sức khỏe.

Tác dụng dược lý

Nghiên cứu cho thấy cao chiết từ hoa ích mẫu nam có thể ức chế nấm Aspergillus flavus và Aspergillus parasiticus, hai loại nấm sinh ra aflatoxin – chất gây ung thư mạnh.

Cây cũng có tác dụng lên cơ trơn và cơ tim, giúp giảm co thắt và hỗ trợ hoạt động tim mạch.

Trong y học cổ truyền, lá được xem là thuốc bổ đắng, có tác dụng hạ nhiệt, hạ sốt, chống nôn, trừ giun và giảm ho.

Các bài thuốc dân gian từ cây ích mẫu nam

Chữa ho gà và hen

Dùng 10 – 20g lá khô ích mẫu nam, sắc với 400 ml nước còn 200ml, chia 2 lần uống trong ngày. Có thể hãm như trà để dễ uống hơn.

Hạ sốt, giảm đau đầu

Lá khô 10g, sắc với 300ml nước, uống ấm. Dùng liên tục 2 - 3 ngày giúp giảm sốt, giảm đau đầu nhẹ.

Chữa sốt rét

Hạt ích mẫu nam 5 - 10 g, phơi khô, tán nhỏ, pha nước ấm uống hoặc sắc cùng lá cây chó đẻ răng cưa. Dùng 2 - 3 ngày trước khi cơn sốt tái phát.

Giảm sưng vú, thông tia sữa

Rễ tươi rửa sạch, giã nát đắp trực tiếp lên vùng vú bị sưng. Thực hiện 2 lần mỗi ngày cho đến khi giảm đau.

Trị bỏng và ngứa da

Hoa phơi khô, đốt lấy tro, trộn với váng sữa rồi bôi lên vùng da bị bỏng nhẹ, viêm hoặc ngứa.

Phục hồi sức khỏe sau ốm

Dùng nước sắc lá ích mẫu nam pha với chút rượu rum và nước vôi trong, uống 1 lần mỗi ngày giúp cơ thể khỏe lại nhanh hơn.

Sát trùng vết thương

Lá tươi rửa sạch, giã nát rồi đắp trực tiếp lên vết thương nhỏ, giúp nhanh lành và tránh nhiễm trùng.

Lưu ý khi sử dụng

Dù là cây thuốc lành tính, ích mẫu nam vẫn cần dùng đúng cách.

Dù là cây thuốc lành tính, ích mẫu nam vẫn cần dùng đúng cách. Người bệnh nên hỏi ý kiến bác sĩ hoặc thầy thuốc trước khi dùng, đặc biệt là phụ nữ mang thai, người có bệnh tim mạch hoặc đang dùng thuốc tây. Không nên dùng liều cao trong thời gian dài.

Nhờ các hoạt chất tự nhiên và tác dụng sinh học đã được chứng minh, ích mẫu nam có thể trở thành nguyên liệu quý cho ngành dược liệu và mỹ phẩm thiên nhiên. Nếu được nghiên cứu và chuẩn hóa, cây thuốc dân dã này có thể góp phần tạo nên những sản phẩm xanh, an toàn và mang bản sắc của dược liệu Việt Nam.