Phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 17/10. Ảnh quochoi.vn

Mức giảm trừ mới và tác động trực tiếp tới người nộp thuế

Sau thời gian dài duy trì mức giảm trừ gia cảnh ở mức 11 triệu đồng cho người nộp thuế và 4,4 triệu đồng cho người phụ thuộc (áp dụng từ tháng 7/2020), Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đi đến quyết định điều chỉnh, một động thái được cho là phù hợp với sự biến động của kinh tế - xã hội và mức sống của người dân.

Cụ thể, theo Nghị quyết vừa được thông qua vào sáng ngày 17/10, hai mức giảm trừ quan trọng này đã được nâng lên đáng kể. Mức giảm trừ đối với đối tượng nộp thuế được ấn định là 15,5 triệu đồng/tháng (tương đương 186 triệu đồng/năm). Đồng thời, mức giảm trừ đối với mỗi người phụ thuộc cũng được điều chỉnh tăng lên 6,2 triệu đồng/tháng.

Với việc áp dụng mức giảm trừ mới này, gánh nặng thuế TNCN của người dân sẽ được giảm bớt một cách rõ rệt. Để dễ hình dung, có thể tính toán một số trường hợp cụ thể như sau (sau khi đã trừ các khoản bảo hiểm bắt buộc):

Trường hợp không có người phụ thuộc: Một cá nhân có thu nhập 17 triệu đồng/tháng vẫn chưa phải nộp thuế. Chỉ khi thu nhập vượt trên 17,285 triệu đồng/tháng, phần thu nhập vượt mức này mới bắt đầu chịu thuế với thuế suất bậc 1 là 5%.

Trường hợp có 1 người phụ thuộc: Một cá nhân có thu nhập 24 triệu đồng/tháng cũng sẽ không phải nộp thuế TNCN. Thuế suất 5% sẽ bắt đầu được áp dụng cho phần thu nhập vượt trên 24,22 triệu đồng/tháng.

Trường hợp có 2 người phụ thuộc: Gánh nặng tài chính tiếp tục được giảm nhẹ khi một cá nhân có thu nhập lên tới 31 triệu đồng/tháng vẫn chưa thuộc đối tượng nộp thuế. Chỉ phần thu nhập vượt trên 31,155 triệu đồng/tháng mới bắt đầu được tính thuế.

Theo tính toán của Bộ Tài chính, việc thực hiện phương án điều chỉnh này dự kiến sẽ làm giảm thu ngân sách nhà nước khoảng 21.000 tỷ đồng mỗi năm so với mức thu và số lượng người nộp thuế theo quy định hiện hành. Nghị quyết mới sẽ chính thức có hiệu lực và được áp dụng từ kỳ tính thuế của năm 2026.

Lộ trình đề xuất và những ý kiến đóng góp quan trọng

Trước khi đi đến quyết định cuối cùng, Chính phủ đã trình bày trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội hai phương án để xem xét. Thay mặt Chính phủ, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết, các phương án được xây dựng dựa trên tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người và GDP bình quân đầu người.

Phương án 1: Nâng mức giảm trừ cho người nộp thuế lên 13,3 triệu đồng/tháng và cho người phụ thuộc lên 5,3 triệu đồng/tháng. Phương án này dự kiến làm giảm thu ngân sách khoảng 12.000 tỷ đồng/năm.

Phương án 2: Nâng mức giảm trừ cho người nộp thuế lên 15,5 triệu đồng/tháng và cho người phụ thuộc lên 6,2 triệu đồng/tháng. Đây là phương án được lựa chọn, với dự kiến giảm thu ngân sách khoảng 21.000 tỷ đồng/năm.

Trình bày báo cáo thẩm tra về nội dung này, ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và Ngân sách, cho biết đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban đều thống nhất với định hướng nâng mức giảm trừ gia cảnh và cơ bản nhất trí với phương án 2 mà Chính phủ đề xuất.

Tuy nhiên, báo cáo thẩm tra cũng ghi nhận một số ý kiến đóng góp sâu sắc. Có ý kiến cho rằng, mặc dù mức giảm trừ mới có thể phù hợp ở thời điểm hiện tại, nhưng việc tính toán chỉ dựa trên các chỉ tiêu của năm 2025 so với năm 2020 là chưa thực sự đáp ứng được thực tiễn và có thể nhanh chóng lạc hậu. Do đó, các ý kiến này đề nghị Chính phủ cần cân nhắc để có một "khoảng dư địa" cần thiết, có thể tính toán tỷ lệ tăng dựa trên dự báo tốc độ tăng trưởng thu nhập hoặc GDP bình quân đầu người của năm 2026 và các năm tiếp theo.

Bên cạnh đó, một số ý kiến khác còn đề nghị quy định mức giảm trừ gia cảnh cao hơn nữa so với phương án Chính phủ đề xuất. Về thời điểm áp dụng, cũng có nhiều ý kiến mong muốn áp dụng ngay từ kỳ tính thuế năm 2025, thay vì năm 2026 như đề xuất của Chính phủ, nhằm hỗ trợ người dân sớm hơn. Tuy nhiên, phương án áp dụng từ năm 2026 đã được thông qua để đảm bảo sự thuận tiện và có sự chuẩn bị kỹ lưỡng trong công tác quản lý thuế.

Mức giảm trừ gia cảnh năm 2022

Bộ Tài chính đang xem xét, đánh giá lại mức giảm trừ gia cảnh