Công nhân kiểm tra chất lượng sầu riêng trước khi xuất khẩu sang Trung Quốc, đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và nâng cao giá trị nông sản Việt.

Nguy cơ giảm kim ngạch và sức ép thị trường

Xuất khẩu rau quả Việt Nam 7 tháng đầu năm đạt gần 4 tỷ USD, giảm 0,3% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, Trung Quốc – thị trường lớn nhất – chiếm 54% thị phần nhưng giảm 15% so với cùng kỳ. Mức giảm này, dù cải thiện so với mức lao dốc 80% đầu năm, vẫn đặt ra thách thức không nhỏ cho các doanh nghiệp xuất khẩu. Sầu riêng, mặt hàng chủ lực, đang có dấu hiệu hồi phục, nhưng các mặt hàng khác vẫn chịu áp lực từ nhu cầu không ổn định, biến động giá cả và yêu cầu kỹ thuật cao từ nước nhập khẩu.

Mỹ, thị trường thứ hai, tăng trưởng 66% với kim ngạch đạt 316 triệu USD, nhưng vẫn chiếm thị phần nhỏ. Các thị trường khác như Nhật Bản, Hà Lan, Đài Loan và Australia tăng trưởng từ 13% đến 40%, cho thấy xuất khẩu rau quả Việt Nam vẫn có cơ hội toàn cầu, nhưng cần giải pháp dài hạn để duy trì ổn định. Ông Đặng Phúc Nguyên – Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam – cho rằng các doanh nghiệp phải thích ứng nhanh với yêu cầu kỹ thuật, giấy phép nhập khẩu và kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt để tránh rủi ro giảm kim ngạch.

Hơn nữa, nhập siêu từ Trung Quốc vẫn ở mức cao, tạo sức ép cho cân bằng thương mại. Bà Nguyễn Thị Thu Thủy, Phó Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ xúc tiến thương mại và đầu tư (Bộ Công Thương), nhấn mạnh rằng việc đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch nông sản thế mạnh là giải pháp cần thiết để cân bằng cán cân thương mại với quốc gia này.

Giải pháp nâng cao giá trị xuất khẩu

Để biến thách thức thành cơ hội, các doanh nghiệp Việt Nam cần tận dụng các chính sách và xu hướng thị trường hiện nay. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành Quyết định 3015, áp dụng quy trình kiểm soát an toàn thực phẩm riêng cho quả sầu riêng tươi xuất khẩu, bao trọn từ khâu trồng trọt đến tiêu thụ. Ông Nguyên nhận định rằng nếu các quy định này được thực hiện nghiêm túc, không chỉ sầu riêng mà nhiều loại trái cây nhiệt đới khác sẽ có cơ hội bứt phá mạnh mẽ tại thị trường Trung Quốc với hơn 1,4 tỷ dân.

Ngoài sản phẩm tươi, xu hướng tiêu dùng Trung Quốc đang dịch chuyển sang rau quả chế biến nhờ tính tiện lợi và giá trị gia tăng cao. Đây là cơ hội để doanh nghiệp Việt mở rộng danh mục sản phẩm, nâng cao giá trị xuất khẩu và tạo đầu ra ổn định. Các loại trái cây như chanh leo, dừa, chuối, tổ yến và trái cây có múi đang được Trung Quốc mở rộng cấp phép nhập khẩu chính ngạch, mở ra cơ hội tăng tốc xuất khẩu theo hướng chuyên nghiệp, bền vững và có giá trị gia tăng.

Các chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ chế biến, bao bì hiện đại và marketing để nâng cao khả năng cạnh tranh. Bên cạnh đó, hợp tác với các tổ chức xúc tiến thương mại và nhà nhập khẩu chính thức tại Trung Quốc sẽ giúp kiểm soát rủi ro, đảm bảo xuất khẩu chính ngạch và ổn định thị trường. Việc tận dụng hội thảo, chương trình xúc tiến thương mại và thông tin thị trường sẽ giúp doanh nghiệp nắm bắt kịp thời các yêu cầu và cơ hội mới, từ đó tăng tốc xuất khẩu hiệu quả hơn.

Mặc dù xuất khẩu rau quả Việt Nam đang đối mặt với thách thức giảm kim ngạch tại thị trường Trung Quốc, nhưng với sự hỗ trợ từ chính sách, xu hướng tiêu dùng mới, kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt và mở rộng danh mục sản phẩm chế biến, cơ hội bứt phá vẫn hiện hữu. Việc kết hợp giữa quản lý kỹ thuật, chiến lược kinh doanh và hợp tác quốc tế sẽ là chìa khóa giúp nông sản Việt Nam nâng cao giá trị, mở rộng thị trường và phát triển bền vững trong những năm tới.

Nông sản Việt bứt phá thị phần tại Nhật Bản

Nông sản Việt bứt phá gần 40 tỷ USD: Liệu có về đích 65 tỷ USD năm 2025?

Nâng tầm thương hiệu dừa Vĩnh Long bằng chuỗi giá trị hữu cơ bền vững

Từ thuế Hoa Kỳ đến cơ hội bứt phá nông lâm thủy sản Việt

Định vị thương hiệu gạo Việt: Thoát khỏi cuộc đua về giá, kiến tạo "sân chơi riêng"