Dấu ấn văn hóa của người phụ nữ Thái đen

Tẳng cẩu là dấu hiệu người phụ nữ đã có chồng

“Tẳng cẩu” là một phong tục đặc sắc, đã trở thành nét văn hóa truyền thống của phụ nữ dân tộc Thái đen vùng Tây Bắc. Theo quan niệm dân gian, việc búi tóc ngược lên đỉnh đầu là dấu hiệu khẳng định người phụ nữ đã có chồng. Một khi đã về làm dâu, mái tóc ấy vĩnh viễn không được buông xuống – biểu tượng cho lời thề trọn đời thủy chung, son sắt. Chỉ khi chồng qua đời, người phụ nữ mới được thả búi tóc xuống và búi ra sau – dấu hiệu của người góa chồng. Chính nghi thức giản dị mà sâu sắc ấy đã trở thành khuôn phép đạo đức, góp phần gìn giữ hạnh phúc gia đình và phẩm hạnh người phụ nữ Thái qua bao thế hệ.

Nghi lễ linh thiêng trong ngày trọng đại

Lễ “tẳng cẩu” được thực hiện khi người con gái trưởng thành và đi lấy chồng, bắt đầu bằng nghi lễ linh thiêng gọi là lễ khửn cẩu. Nghi lễ này diễn ra tại nhà gái, ngay trước khi đoàn nhà trai đến đón dâu.

Trong lễ, cô dâu ngồi giữa, quay mặt về hướng Đông – nơi đón ánh bình minh, tượng trưng cho khởi đầu hạnh phúc mới. Đại diện hai họ ngồi xung quanh chứng kiến. Một người phụ nữ đại diện cho nhà gái, am hiểu phong tục sẽ chải tóc cô dâu ra phía trước, rồi cùng người đại diện nhà trai búi toàn bộ tóc lên đỉnh đầu, cuộn tròn thành búi tròn gọn gàng. Mái tóc được chỉnh nhẹ hai bên để tạo độ bồng tự nhiên, vừa đẹp vừa thoải mái.

Cùng với đó, đồ vật không thể thiếu chính là cây trâm bạc sẽ được cài xuyên qua búi tóc có ý nghĩa rất đặc biệt. Lễ khửn cẩu là một nghi lễ quan trọng đánh dấu bước ngoặt lớn trong đời người con gái và để lại nhiều dấu ấn không phai mờ trong suốt cả cuộc đời.

Thách thức trong nhịp sống hiện đại

Trong bối cảnh hiện đại, phong tục “tẳng cẩu” đang đứng trước nhiều thay đổi. Cuộc sống lao động, công nghiệp hóa khiến nhiều phụ nữ gặp khó khăn khi vừa phải tuân thủ nghi lễ truyền thống, vừa thích nghi với yêu cầu công việc – từ việc đội mũ bảo hộ, mũ bảo hiểm, đến cách phối đồ công sở.

Truyền thống dần giao thoa, cô dâu không bắt buộc phải tẳng cẩu khi lấy chồng

Để dung hòa giữa truyền thống và thực tế, nhiều phụ nữ Thái đen đã linh hoạt hơn trong việc gìn giữ phong tục. Họ xin phép tổ tiên, bố mẹ và chồng được “thả tóc tạm thời” trong quá trình làm việc, sau đó búi lại khi trở về nhà. Một số gia đình cũng trở nên cởi mở hơn, không còn bắt buộc con dâu phải tẳng cẩu. Dù vậy, điều đó không có nghĩa là họ quên đi phong tục ngàn đời, mà chỉ là cách thích ứng mềm dẻo để gìn giữ nét đẹp văn hóa trong điều kiện mới.

Sự sáng tạo để gìn giữ truyền thống

Mũ bảo hiểm có chóp, cẩu giả được phát minh

Việc sản xuất ra chiếc mũ bảo hiểm có chóp, đã giải được bài toán khó giúp phụ nữ vẫn giữ được búi tóc truyền thống khi tham gia giao thông. Cùng với đó, sản phẩm “cẩu giả” – mô phỏng búi tóc thật cũng được ra đời. Với thiết kế gọn nhẹ, đa dạng kích cỡ và màu sắc, “cẩu giả” giúp chị em tiết kiệm thời gian mà vẫn giữ được vẻ đẹp đặc trưng, chỉ mất vài phút để hoàn thiện thay vì hàng chục phút búi tóc thủ công.

Giữa nhịp sống hiện đại, phong tục “tẳng cẩu” vẫn bền bỉ tồn tại, trở thành biểu tượng của lòng thủy chung, nét duyên thầm và bản sắc văn hóa của người phụ nữ Thái. Dù được thể hiện bằng hình thức nào, “tẳng cẩu” vẫn mãi là niềm tự hào – sợi dây kết nối giữa truyền thống và hiện đại trong đời sống cộng đồng người Thái vùng Tây Bắc.

Tân Hóa: Từ vùng ngập lũ thành “Làng du lịch tốt nhất” thế giới

Thèn Pả – Viên ngọc ẩn mình giữa đại ngàn Tây Bắc