Bánh ngải thoạt nhìn giản dị, nhỏ nhắn, nhưng quá trình làm bánh lại đòi hỏi nhiều công đoạn công phu. Nguyên liệu chính gồm nếp nương dẻo thơm và lá ngải cứu non mọc sẵn trong vườn nhà.

Bánh ngải thoạt nhìn giản dị, nhỏ nhắn, nhưng quá trình làm bánh lại đòi hỏi nhiều công đoạn công phu.

Lá ngải sau khi hái được rửa sạch, luộc qua với nước vôi trong hoặc nước tro bếp để giữ màu xanh, sau đó giã nhuyễn rồi hòa cùng xôi nếp đã đồ chín. Khối bột xanh mướt, dẻo quánh ấy chính là lớp vỏ bánh đặc trưng.

Nhân bánh thường được làm từ vừng đen rang giã nhỏ, trộn cùng đường phên đun chảy để có vị ngọt bùi, dậy hương. Người Tày quan niệm, chỉ cần nhìn vào chiếc bánh ngải cũng có thể nhận biết sự khéo léo của người phụ nữ trong gia đình.

Khi nặn, bánh phải tròn trịa, vừa tay, bề mặt bóng mịn nhờ lớp mỡ lợn phết ngoài để bánh không dính và thêm phần đẹp mắt. Có loại bánh gói bằng lá dong hoặc lá chuối rồi hấp cách thủy, cũng có loại không gói, để trần, giữ nguyên màu xanh ngọc bích.

Điểm đặc biệt của bánh ngải là hương vị thanh mát, không hề còn vị đắng của ngải cứu. Khi thưởng thức, người ăn cảm nhận rõ sự dẻo bùi của nếp, vị ngọt thơm của nhân vừng đường và chút tê tê lạ miệng từ ngải cứu.

Bánh ngải có nhân vốn phổ biến, nhưng người Tày cũng làm loại bánh không nhân, thường chấm với đường phên và vừng rang, tạo nên một cách thưởng thức khác, mộc mạc mà đậm đà.

Từ xa xưa, bánh ngải gắn với các dịp lễ tết quan trọng như Tết Thanh minh, lễ mừng lúa mới, cúng bái tổ tiên. Người dân thường quây quần bên nhau, đàn ông giã xôi, phụ nữ chuẩn bị nhân, trẻ nhỏ ngồi xem người lớn nặn bánh.

Từ xa xưa, bánh ngải gắn với các dịp lễ tết quan trọng như Tết Thanh minh, lễ mừng lúa mới, cúng bái tổ tiên.

Những khoảnh khắc sum vầy ấy đã biến bánh ngải thành món quà tinh thần, thấm đẫm tình làng nghĩa xóm. Bánh còn được coi như một vị thuốc quý: ngải cứu giúp điều hòa khí huyết, an thai, trị cảm cúm, đau đầu... Vì vậy, bánh ngải không chỉ ngon miệng mà còn tốt cho sức khỏe.

Ngày nay, bánh ngải đã vượt ra khỏi phạm vi bản làng để trở thành một đặc sản nổi tiếng của Lạng Sơn. Dọc những phiên chợ vùng cao hay trên phố thị, dễ dàng bắt gặp những gánh hàng rong bày bán từng đòn bánh ngải.

Du khách phương xa, một lần nếm thử thường mua mang về làm quà, như mang theo cả hương vị núi rừng và tình nghĩa mộc mạc của người Tày.

Đối với những người con xa quê, chiếc bánh ngải xanh dẻo luôn gợi nhớ kỷ niệm tuổi thơ, gợi nhớ bàn tay mẹ gói ghém hương vị đất trời gửi gắm cho con.

Bánh ngải vì thế không chỉ là món ăn dân dã mà còn là biểu tượng của lòng biết ơn, của sự gắn kết cộng đồng, và là niềm tự hào của người dân xứ Lạng.

Mâm cỗ Tết Độc lập: Hương vị văn hóa ba miền

Gỏi cá mè Quan Sơn: Tinh hoa ẩm thực từ "vịnh Hạ Long trên cạn" của Hà Nội

Xôi ngũ sắc – hương vị văn hóa đặc trưng của người Tày ở Tuyên Quang